مشاوره کودک و نوجوان یا روانشناسی کودک و نوجوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های روانشناسی به شمار می‌رود. والدین به خوبی می‌دانند که رشد و سلامت روان فرزندانشان، به اندازه رشد و سلامت جسمی آن‌ها مهم است و باید توجه ویژه‌ای به آن بشود. خوشبختانه در طول سال‌های گذشته، توجه والدین به مشاوره کودک و نوجوان افزایش پیدا کرده. ما باید بپذیریم که بسیار از مسائل را نمی‌دانیم و باید آموزش ببینیم و حل بسیاری از مشکلات نیز در توانایی ما نیست و باید برای درمان آن‌ها اقدام جدی صورت دهیم. پذیرش این موضوع که ممکن است فرزند من مشکلی داشته باشد برای بسیاری از والدین دشوار است. همین مسئله سبب شده که خانواده‌های زیادی با وجود نیاز فوری به درمان روان‌شناختی، از حضور در این جلسات سر باز بزنند. سختی پذیرش این موضوع کاملاً قابل درک است، اما ما باید برای مشکل پیش آمده کاری انجام دهیم، وگرنه اوضاع بدتر می‌شود. بنابراین باید از مشاوره کودک و نوجوان به عنوان روشی ارزشمند و کارآمد برای رشد و سلامت روانی فرزندانمان استفاده کنیم.
مشاوره کودک و نوجوان چیست؟
مشاوره کودک و نوجوان تفاوت زیادی با روان‌درمانی یا مشاوره بزرگ‌سالان دارد. متخصص کودک در رشته روانشناسی تربیتی در دانشگاه تحصیل می‌کند. بنابراین در قدم اول بسیار مهم است که به کسی مراجعه کنیم که در این حوزه آموزش دیده. مراکز روانشناسی تخصصی مانند کلینیک دانا، از حضور تیمهای تخصصی روانشناسی و مشاوره کودک و نوجوان بهره می‌گیرند. مشاوره به صورت کلی در سه بخش اجرا می‌شود؛ بخش اول آموزش والدین است. در این مرحله، روانشناس نکات تربیتی و آموزشی لازم را به والدین آموزش می‌دهد یا به آن‌ها منابع آموزشی (مانند کارگاه و کتاب) را معرفی می‌کند. بخش دیگری از کار مشاوره کودک به بررسی مشکلات و آسیب‌های درون خانواده اختصاص دارد. مثلاً جر و بحث‌های والدین یا خشمی که آن‌ها از یکدیگر دارند، تأثیر مستقیمی بر روی کودک دارد. والدین باید یاد بگیرند چگونه مشکلات خود را مدیریت کنند. فراموش نکنیم که بچه‌ها توجه ویژه‌ای به والدین خود دارند و جر و بحث یا داد و بیداد، به شدت آن‌ها را می‌ترساند. و بخش پایانی درمان اختلالات روانی کودکان است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
چه زمانی می‌توانیم به روانشناس کودک مراجعه کنیم؟
به صورت کلی پیشنهاد می‌شود که والدین در بازه‌های زمانی مشخص، مثلاً هر چهار ماه، حداقل یک بار به مشاوره کودک و نوجوان (البته این برنامه بیشتر برای کودکان است) مراجعه کنند. اما در صورت مشاهده هر کدام از موارد لیست زیر، باید به روانشناس کودک یا نوجوان مراجعه کنید.
- طلاق یا جدایی والدین
- مرگ یکی از اعضا خانواده یا نزدیکان
- رویدادهای تروماتیک (اتفاقاتی که تأثیر احساسی شدیدی بر کودک داشته)
- آزار و اذیت جنسی
- آزار و اذیت عاطفی و احساسی
- ترس‌های شدید و غیرواقعی
- آزار و اذیت جسمی
- جابجایی محل زندگی یا مهاجرت
- سابقه سوءاستفاده مواد در خانواده
- اختلالات روانی کودکان مانند افسردگی، اضطراب و وسواس
- بیش فعالی
علائم هشدار چیست
گاهی اوقات ما از اتفاقی که برای کودک رخ داده، آگاه نیستیم اما رفتارها و علائم غیرعادی در او مشاهده می‌کنیم. والدین در صورت دیدن این رفتارها باید به سرعت به روانشناس یا روان‌پزشک کودک مراجعه کنند.
- پرخاش و رفتارهای تند با دیگران
- بی‌اختیاری ادرار
- مشکلات زیاد برای سازگاری با شرایط جدید
- بی‌خوابی، یا مشکلات در هنگام خواب و دیدن کابوس
- افت ناگهانی در مدرسه
- نگرانی و اضطراب مداوم
- انجام ندادن فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بوده است
- کاهش اشتها یا پرخوری
- انجام رفتارهای وسواسی مانند شستن مکرر دست
- صحبت کردن در مورد خودکشی
- صحبت در مورد صداهایی که در ذهنش می‌شنود
- انزوای شدید و عدم تمایل به حضور در فعالیت‌های گروهی
- آسیب به خود (خودزنی)
همان طور که اشاره کردیم، در صورت مشاهده هر کدام از این رفتارها، باید به سرعت با متخصص سلامت روان در حوزه کودکان و نوجوانان تماس بگیرید.
چرا مشاوره کودک و نوجوان؟
مشاوره کودک و نوجوان می‌تواند در سه حوزه به رشد و سلامت روانی فرزندان شما کمک کند. بخش اول افزایش عزت نفس کودکان است. عزت نفس به ما کمک می‌کند تا بتوانید با توان بیشتر در مقابل چالش‌های زندگی بیستیم و از خودمان بهتر مراقبت کنیم. بخش دوم، بر آموزش مهارت‌های ارتباطی متمرکز است. نباید فراموش کنیم که شیوه‌های ارتباطی که ما در بزرگ‌سالی به کار می‌گیریم، غالباً همان چیزی است که در کودکی یاد گرفته‌ایم. بنابراین بهتر است این یادگیری با کیفیت بالاتری انجام شود. بخش سوم، آشنایی با احساسات و نحوه ابراز آن‌ها است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای جلسات مشاوره کودک و نوجوان، آشنایی فرزندان شما با احساسات و نحوه ابراز آن‌ها است. متأسفانه زمانی که ما این توانایی را در کودکی یاد نمی‌گیریم، در بزرگ‌سالی اسیر واکنش‌های احساسی نامناسب می‌شویم. تمام این موارد در نهایت منجر می‌شود به رشد و سلامت روانی کودکان و نوجوانان.
سخنی از مدیر کلینیک روانشناسی و مشاوره دانا:
امروزه فرزند پروری شامل مهارت‌های زیادی است که هر پدر و مادر آگاهی که میل به رشد و پیشرفت فرزندش دارد، نیاز دارد این مهارت‌ها را کسب کرده، درونی کند و به فرزندش انتقال دهد. پدر یا مادری کردن، انصافاً کار بسیار دشواری است. ما در کلینیک روانشناسی دانا با بهرهگیری از متخصصین کودک و متخصصین نوجوان تلاش کردهایم که نیاز پدر و مادرها را در این زمینه ببینیم و همراهتان باشیم.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید