خانه پناهگاه امن شماست در این دنیایی که گاهی آشفته و استرس‌زا می‌شود. ولی زمانی که در محل زندگی‌تان خشونت وجود داشته باشد، می‌تواند تبدیل بشود به منبع دائمی استرس و ثبات روانی شما را به‌هم بریزد. شما چه بزرگسالی باشید که خشونت شریک نزدیکتان را تجربه می‌کنید و چه کودکی باشید که بزرگ‌تر دیگری با شما بدرفتاری خانگی می‌کند، ممکن است به اختلال فشار روانی پس از آسیب مبتلا شوید.
آیا اختلال فشار روانی پس از آسیب ممکن است از خشونت خانگی ایجاد شود؟
در گذشته اختلال فشار روانی پس از آسیب فقط به سربازان کهنه‌کار جنگ‌ها مرتبط بود، ولی حالا می‌دانیم که هر کسی ممکن است دچار این مشکل بشود. هر اتفاق آسیب‌زا و تروماتیکی که امنیت شما را تهدید کند – مانند تصادف رانندگی یا بلای طبیعی – ممکن است به PTSD منجر شود. البته این طور هم نیست که هر کسی رخدادی آسیب‌زا از سر بگذراند حتماً به این اختلال دچار می‌شود.
حدود 70 درصد از بزرگسالان در ایالات متحدۀ آمریکا حداقل یک بار در زندگی‌شان رخدادی تروماتیک را تجربه می‌کنند، ولی تنها حدود 20 درصد از آنها به PTSD مبتلا می‌شوند. خشونت خانگی می‌تواند پاسخ جنگ، فرار یا فریز شدن را فعال کند؛ پاسخی که می‌تواند به PTSD منجر شود.
رخدادهای تروماتیکی مانند تصادفات رانندگی یک نقطۀ پایان دارند که پس از آن شما می‌توانید روی بهبود خودتان کار کنید. سایر شکل‌های تروما مانند خشونت خانگی بلندمدت (مزمن) هستند؛ یعنی به مدتی نامعلوم مدام تکرار می‌شوند. این نوع تروما ممکن است به PTSD پیچیده منجر شود.
نشانه‌های خشونت خانگی کدام‌اند؟
علائم خشونت خانگی، بسته به نوع بدرفتاری و سوءاستفاده، متفاوت‌اند. بعضی از انواع خشونت زخم و کبودی قابل رؤیت به جا می‌گذارند و بعضی‌ها نه.
نشانه‌های جسمانی خشونت خانگی
فردی که تحت خشونت جسمانی قرار داشته باشد ممکن است جراحت‌ها و کبودی‌های پی‌درپی داشته باشد. نشانه‌های بدرفتاری جسمانی عبارت‌اند از:
• چشمان کبود
• جای کبودی روی بازوها، ران‌ها یا گردن
• مچ دست دررفته یا رگ‌به‌رگ‌شده
• استخوان‌های شکسته
• درد نامعلوم و ناشناخته
کسی که با او بدرفتاری جسمانی شده ممکن است نتواند توضیح دهد که دلیل زخم‌هایش چیست، یا توضیحاتی که می‌دهد ممکن است شکننده و ناکافی به نظر برسند. آنها ممکن است تلاش کنند جای زخم‌هایشان را با آرایش سنگین یا لباس‌هایی بیش از حد متعارف بپوشانند، مثلاً روسری یا لباس آستین‌بلند در زمانی که هوا گرم است. به‌علاوه، ممکن است برنامه‌های دورهمی را لغو کنند یا از دیدن آدم‌ها پرهیز کنند تا وقتی که زخم‌هایشان بهبود پیدا کند.
نشانه‌های هیجانی خشونت خانگی
تمام شکل‌های خشونت خانگی می‌توانند بر فرد از نظر هیجانی تأثیر بگذارند. اگر فردی در شرایط تحت خشونت خانگی قرار داشته باشد، ممکن است شما متوجه تغییراتی در رفتارش بشوید، ازجمله:
• سطوح افزایش‌یافته‌ای از اضطراب
• سطوح افزایش‌یافته‌ای از تحریک‌پذیری و خشم
• اعتمادبه‌نفس کم
• ترسیده‌تر به نظر رسیدن، ازجمله یکه خوردن از حرکت‌ها یا صداهای ناگهانی
• بی‌علاقگی نسبت به سرگرمی‌ها یا فعالیت‌های همیشگی
• ضعف و کمبود انرژی
• گریۀ بیشتر
• غمگین‌تر، گریان‌تر یا کرخت‌تر به نظر رسیدن
• اندیشه‌پردازی خودکشی‌گرا
البته به یاد داشته باشید که وجود این علائم لزوماً اثبات نمی‌کند که فرد تحت بدرفتاری است. ممکن است دلیل دیگری داشته باشد، ازجمله تروما یا فقدانی که به‌تازگی رخ داده.
نشانه‌های رفتاری خشونت خانگی
در نتیجۀ بدرفتاری و سوءاستفاده ممکن است رفتار شخص نیز تغییر کند. برخی از این تغییرات عبارت‌اند از:
• خوابیدن بیش از حد زیاد یا بیش از حد کم
• تغییر اشتها
• استفاده از مواد مخدر، مثل داروهای مخدر و الکل، بیش از معمول
• گوشه‌گیری و منزوی کردن خود از عزیزان
• کناره‌جویی از رخدادها و فعالیت‌های اجتماعی
• پرهیز از فعالیت‌ها/رخدادهایی که معمولاً از آنها لذت می‌برده
البته هر کسی که از خشونت خانگی نجات یافته این علائم را بروز نمی‌دهد. هیچ شیوۀ یکسانی وجود ندارد که همه آن‌طور احساس یا عمل کنند؛ درواقع هر شخصی به نوعی واکنش نشان می‌دهد.
اگر شما هم در وضعیت خشونت خانگی قرار دارید، بدانید که تنها نیستید. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مانند شما هستند و سالانه خشونت خانگی از طرف شریک صمیمی یا عاطفی خود را گزارش می‌کنند.
هیچ کدام از کارهایی که انجام داده‌اید شما را «لایق» هیچ نوعی از خشونت نمی‌کند، نه از طرف شریکتان و نه از طرف هیچ کس دیگر.
گام‌هایی وجود دارد که می‌توانید با برداشتن آنها موقعیت خودتان را خوب بسنجید تا زمانی که احساس کنید امنیت کافی وجود دارد که رابطه را ترک کنید.
راه‌اندازها کدام‌اند؟
راه‌اندازها یادآورها یا نشانه‌های تروما هستند که پاسخ دستگاه عصبی سمپاتیک شما را فعال می‌کنند. اینها معمولاً به شکلی به ترومای شما مرتبط می‌شوند، مثلاً از طریق مکانی که خشونت خانگی در آنجا رخ داده است.
وقتی شاهد یک راه‌انداز باشید، ممکن است واکنشی جسمانی را تجربه کنید، مثلاً پاسخ یکه خوردن یا ضربان قلب بالا. راه‌انداز تروما ممکن است باعث بروز واکنش شدیدی بشود، ولی همان تجربۀ حسی ممکن است بر فرد دیگری که PTSD ندارد تأثیری نگذارد.
راه‌اندازهای خشونت خانگی می‌توانند شامل هر چیزی بشوند که مغزتان را به یاد فردی مرتبط با ترومای شما بیندازد:
• صداها: شکستن لیوان، کوبیدن در یا فریاد کشیدن
• بوها: دود سیگار، قهوه یا عطر و ادکلن
• صحنه‌ها: سبک لباس پوشیدن شخص، مدل مو یا نوع ماشینی که می‌راند
راه‌اندازها همچنین می‌توانند غیرمستقیم‌تر هم باشند. مثلاً ممکن است یک نفر را ببینید که دارد سگش را راه می‌برد. همین صحنه می‌تواند شما را به یاد گفتگویی دربارۀ سگ‌ها با فردی بیندازد که در تجربۀ خشونت خانگی شما نقش داشته است.
علائم کدام‌اند؟
ترومای بلندمدت می‌تواند بر نحوۀ عملکرد مغز شما عوارض پایداری بگذارد. حتی می‌تواند شکل مغزتان را هم عوض کند. براساس پژوهشی که سال 2018 انجام شد، افرادی که به PTSD مبتلا هستند ممکن است هیپوکامپوس کوچک‌تری داشته باشند. هیپوکامپوس در یادگیری و حافظه نقش مهمی ایفا می‌کند. تروما همچنین می‌تواند نحوۀ تعامل شما را با محیط و سایر افراد تغییر دهد. دستگاه عصبی سمپاتیک شما فعال باقی می‌ماند و شما در حالت هوشیاری مفرط در برابر خطرهای احتمالی به سر می‌برید.
وزارت امور کهنه‌سربازان ایالات متحدۀ آمریکا علائم PTSD پیچیده را چنین برمی‌شمرد:
• تغییرات رفتاری از قبیل پرخاش و تکانش‌گری
• مشکلات هیجانی از قبیل خشم یا افسردگی
• نشانه‌های شناختی از قبیل تغییرات هویتی
• مشکلاتی در روابط
• علائم فیزیکی بدون دلیل پزشکی واضح
همچنین ممکن است علائم دیگری هم تجربه کنید، مانند:
• مشکلات خواب
• حواس‌پرتی
• احساس شرم یا گناه
• کابوس
• مشکلاتی در اعتماد کردن
• تمایل به کناره‌جویی
• فلاش‌بک و بازگشت به گذشته
• گسست
• به‌آسانی جا خوردن و یکه خوردن
• دمدمی‌مزاج بودن
• منفی‌نگری
تروماهای بر اساس رابطه، مانند خشونت خانگی، می‌تواند نحوۀ تعامل شما را با مردم تغییر دهد. مثلاً ممکن است اعتماد کردن به دیگران برایتان دشوار شود. بعضی از کسانی که تجربۀ بدرفتاری خانگی داشته‌اند ممکن است احساس کنند که شایستگی رابطه‌ای بدون تروما را ندارند. آنها ممکن است مدام ببینند که در روابط ناکارآمد به سر می‌برند چرا که این فضا برایشان آشناست.
پژوهشی در سال 2016 نشان داد کودکانی که سابقۀ سوءرفتار جسمانی و جنسی داشته‌اند، در بزرگسالی احتمال بیشتری دارد که هم‌سن‌وسال‌هایشان آنها را آزار دهند و اذیت کنند.
راهکارهایی برای تاب‌آوری
روان‌درمانی روش درمانی مفیدی است برای بیشتر افرادی که با PTSD و PTSD پیچیده درگیرند. گزینه‌های موجود عبارت‌اند از:
• درمان پردازش شناختی
• درمان مواجهه‌ای طولانی Prolonged exposure therapy
• درمان شناختی-رفتاری
• حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و بازپردازی (EMDR)
• سیستم‌های خانوادگی داخلی (IFS)
• بازسازی شناختی
استراتژی‌های خودمراقبتی نیز می‌توانند اثر تروما را کاهش دهند. حتی اگر احساس می‌کنید خسته‌تر از آن هستید که بخواهید یک‌دفعه تغییرات بسیاری رقم بزنید، تغییرات کوچکی در سبک زندگی‌تان هم می‌تواند تفاوت مهمی خلق کند؛ مثلاً:
• تغذیه
• ورزش
• خواب
• کاهش استرس
• ارتباط اجتماعی حمایتگر
اختلال فشار روانی پس از آسیب ناشی از خشونت خانگی ممکن است اندیشیدن بی‌طرفانه را دشوار سازد. بخش مهمی از کنار آمدن و تاب آوردن این است که درک کنید ایجاد این وضعیت تقصیر شما نیست. یافتن کسی که می‌توانید به او اعتماد کنید و با او سخن بگویید هم مفید است. یکی از راه‌ها پیدا کردن یک گروه حمایتی آنلاین است که آنجا بتوانید با افرادی ارتباط برقرار کنید که تجربه‌هایی مشابه تجربۀ شما دارند.
بیایید جمع‌بندی کنیم
خشونت خانگی می‌تواند موجب بروز اختلال فشار روانی پس از آسیب (یا همان PTSD) و نیز PTSD پیچیده شود و ممکن است اثر دائمی داشته باشد. این اختلال می‌تواند بر نحوۀ تعامل شما با جهان تأثیر بگذارد و حتی شکل مغزتان را عوض کند. به‌علاوه ممکن است واکنش‌هایی از قبیل پس‌نگاه (فلاش‌بک) را در پاسخ به راه‌اندازها تجربه کنید.
روان‌درمانی می‌تواند برای شما مفید باشد و همچنین راهکارهای خودمراقبتی. البته زمانی که تحت خشونت خانگی قرار دارید ممکن است یاری گرفتن از دیگران برایتان سخت باشد. ممکن است نگران باشید و بترسید که نکند اوضاع را از آنچه هست، بدتر کنید.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید