موج در حال رشد مشاوره آنلاین

شیوع بیماری کرونا شرایط جدید را در زندگی ما ایجاد کرد. ما ایرانی‌ها نیز مانند دیگر مردم کشورهای جهان، با محدودیت‌های زیادی مواجه شدیم. البته در این لحظه که مشغول نگارش این مقاله هستم، محدودیت‌ها در کشور ما رو به کاهش است و پیش‌بینی می‌کنیم که شرایط تا حدودی مانند گذشته شود. اما آیا واقعاً می‌توانیم بپذیریم که شرایط زندگی ما بعد از رویدادی مانند کرونا به حالت اول باز می‌گردد؟ همه ما تلاش می‌کنیم که سریع‌تر از این بحران عبور کرده و به دنیا امن خود باز گردیم، اما در عمق وجودمان به خوبی آگاه هستیم که شرایط به حالت قبل باز نمی‌گردد و زندگی ما با وضعیت جدیدی روبرو است. یکی از این تغییرات، افزایش گرایش استفاده از خدمات روان‌درمانی و مشاوره به صورت آنلاین است. البته مشاوره آنلاین همیشه وجود داشته، اما این بار متفاوت به آن نگاه می‌کنیم. در طول سالیان گذشته، مشاوره آنلاین بیشتر مورد توجه عزیزان خارج از کشور و عزیزانی بوده که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند و استفاده از خدمات روان‌درمانی و مشاوره برایشان سخت بوده است. 
اما با افزایش میل و گرایش به استفاده از خدمات آنلاین (یا تلفنی)، از کلینیک ها روانشناسی و مشاوره، از متخصصان سلامت روان انتظار می‌رود که بیش از پیش خود را برای خدمات آنلاین به مراجعین، آماده کنند. 
در مقالات آینده بیشتر در مورد انواع مشاوره آنلاین و نحوه بررسی صلاحیت متخصصان صحبت خواهیم کرد.
 مشاوره آنلاین تا حدودی با مشاوره حضوری متفاوت است و به همین دلیل درمانگر باید توجه ویژه‌ای به جلسه داشته باشد. فراموش نکنیم که غالباً مشکلات مراجعین آنلاین و حضوری شبیه به همدیگر است. مثلاً هر دو گروه ممکن است به دلیل مشکلاتی نظیر افسردگی، اختلالات اضطرابی یا چالش‌های خانوادگی به متخصص سلامت روان مراجعه کنند، اما نحوه برقراری ارتباط تا حدودی متفاوت است. متخصصان سلامت روان ترجیح می‌دهند مراجع را به صورت حضوری ارزیابی کنند. طبیعی است با تماشای زبان بدن مراجع می‌توانیم اطلاعات ارزشمندی در مورد او به دست بیاوریم. بنابراین بسیار مهم است که متخصصان سلامت روان و مراجعین، در هنگام مشاوره آنلاین، موارد مهمی را رعایت کنند که کیفیت جلسه افزایش پیدا کند (در مقالات آینده به تفصیل به این موضوع خواهم پرداخت).
ماهیت انعطاف‌پذیر این نوع خدمت رسانی سبب می‌شود که افراد بیشتری به آن گرایش پیدا کنند، اما فراموش نکنیم که فرآیند باید به گونه‌ای باشد که قوانین سازمان نظام روانشناسی به درستی رعایت شود تا مشکلی برای طرفین ایجاد نشود. حتماً به همکاران عزیز خود توصیه می‌کنیم در مورد این شیوه مطالعه کنند زیرا ما با مسئله جدیدی مواجه هستیم و ممکن است برای آن آمادگی لازم را نداشته باشیم. بهر حال دنیا در حال تغییر است و ما باید خود را برای این تغییر آماده کنیم. 
هدف از نگارش این مقاله، بررسی دلایل افزایش گرایش مراجعین به خدمات آنلاین است. می‌خواهیم با مزایای مشاوره آنلاین بیشتر آشنا شویم. بسیاری از هم‌وطنان ما در سراسر ایران و جهان نیازمند خدمات مشاوره و روان‌درمانی هستند اما به دلیل عدم دسترسی به سطح مناسبی از این خدمات دچار مشکلات جدی می‌شوند. امیدواریم بتوانیم با ایجاد بستری مناسب، به نیازهای هم‌وطنان عزیزمان، در سطح مناسب و حرفه‌ای پاسخ دهیم.

 

خدمات مشاوره آنلاین
مشاوره آنلاین می‌تواند در حوزه‌های گسترده‌ای از سلامت روان مورد استفاده قرار بگیرد. طبیعی است متخصصان هر کدام از این حوزه‌ها، باید رویکرد درمانی خود را با شرایط مشاوره آنلاین هماهنگ کنند.

•     مشاوره فردی
•     درمان اختلالات روانی
•     خدمات روان‌پزشکی
•     خدمات روان‌سنجی
•     مشاوره خانواده
•     مشاوره پیش از ازدواج
•     مشاوره کودک و نوجوان

 

مزایای مشاوره آنلاین برای مراجعین و روانشناسان
همان طور که قبلاً اشاره شد، طی چند سال گذشته شاهد رشد خدمات آنلاین بوده‌ایم. اما شیوع کرونا، و محدودیت‌های همراه با آن، توجه بیشتری را به سوی این نوع خدمت رسانی جلب کرده است. این شیوه به ما کمک کرده تا بتوانیم با افرادی ارتباط بگیریم که امکانی برای برگزاری جلسات حضوری ندارند. این عزیزان می‌توانند از حریم امن خانه (یا هر محیط مناسب دیگری) با مشاور یا درمانگران خود به شیوه‌های مختلفی مانند تماس تصویری، تماس صوتی آنلاین (یا تلفنی) و حتی ارسال وویس یا تکست، ارتباط برقرار کنند. 
هدف روانشناسی این است که بتواند به عادی‌سازی مراقبت از بهداشت روان کمک کند. سالیان گذشته با رشد چشمگیر استفاده از اینترنت در کشور ما همراه بوده است. روانشناسی نیز تلاش کرده خود را با این رشد هماهنگ سازد و بتواند خدمات خود را از این طریق به مخاطبینی ارائه دهد که به هر دلیل، نمی‌توانند در جلسات حضوری شرکت کنند. فراموش نکنیم که مشاوره آنلاین با وجود سختی‌های بسیار، موانع بسیاری را نیز از بین می‌برد و روان‌درمانی و مشاوره را بهتر در دسترس قرار می‌دهد.
از چند وقت پیش، انجمن‌های روانشناسی در سراسر جهان، مانند انجمن روانشناسی آمریکا (APA) آموزش روانشناسان و مشاورین برای ارائه خدمات آنلاین، را آغاز کرده‌اند. این تمرکز و توجه، به افزایش کیفیت کار متخصصان سلامت روان کمک می‌کند. 
مطالعات پژوهشی موسسه بهداشت Telemental به ما نشان می‌دهد که مشاوره آنلاین، در حوزه‌های بسیاری به اندازه جلسات حضوری می‌تواند تأثیرگذار باشد. این تحقیقات برای ما بسیار دلگرم کننده است. هر چند که به خوبی از سختی و مشکلات مشاوره آنلاین آگاه هستیم، اما با این وجود معتقدیم که ارائه این خدمات به صورت حرفه‌ای، می‌تواند تأثیر شگرفی بر سلامت روان هم میهنانمان داشته باشد. نکته جالب این است که مشاوره آنلاین موثر، سبب می‌شود که افراد گرایش بیشتری به جلسات حضوری داشته باشند. به عنوان مثال، فردی که خارج از کشور زندگی می‌کند، پس از برگزاری چند جلسه آنلاین موثر، بعد ورود به کشور، در اولین فرصت با کلینیک مراجعه کرده و جلسات حضوری خود را هماهنگ می‌کند. همچنین، مشاوره آنلاین موثر، احتمال حضور افرادی که به هر دلیل نمی‌خواهند جلسات حضوری داشته باشند، را افزایش می‌دهد. بنابراین یک جلسه آنلاین با کیفیت و موثر، می‌تواند سرآغاز مجموعه‌ای از اتفاقات باشد که افراد از آن اجتناب می‌کنند.
یکی دیگر از مزایای مشاوره آنلاین این است که افراد راحت‌تر می‌توانند زمان خود را با یکدیگر هماهنگ کنند. این موضوع یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مشاوره آنلاین به شمار می‌رود. 
شاهد هستیم که هم‌وطنانمان در خارج از کشور، برای یافتن درمانگر مناسب دچار مشکل جدی هستند. سه دلیل عمده برای این موضوع وجود دارد؛ اول، هزینه جلسات درمانی در کشورهای اروپایی و آمریکا و کانادا و استرالیا بسیار بیشتر از ایران است و دانشجویان غالباً در پرداخت این هزینه‌ها دچار مشکل هستند. دوم، به چندین بار شاهد بودیم که دانشجویی برای یک جلسه مشاوره در مثلاً کشور هلند مجبور بوده از شهری به شهر دیگر برود. فارغ از هزینه رفت و آمد، زمان زیادی نیز هدر می‌رود که در نهایت تبدیل به فرآیندی فرسایشی می‌شود. و مورد سوم، مشاورین و روانشناسان خارجی، به دلیل آنکه نمی‌توانند از نظر فرهنگی، مسائل و مشکلات ما ایرانی‌ها را درک کنند (البته این چالشی است که در همه جای دنیا وجود دارد و خاص ایران نیست)، نمی‌توانند تجربیات احساسی و فکری ما را بفهمند. فراموش نکنیم که روانشناس باید بتواند دنیای مراجع خود را عمیقاً لمس کند تا بتواند دردهای او را متوجه شود و برای خلاصی از آن‌ها به مراجع خود کمک کند. مواردی که به آن‌ها اشاره کردیم، جلسات حضوری را برای ایرانیان خارج از کشور بسیار سخت می‌کند و کار به جایی می‌رسد که بسیاری از آن‌ها از شرکت در جلسات منصرف می‌شوند.
اما عزیزانمان که شهرستان‌ها زندگی می‌کنند نیز گاهی با مشکلاتی مواجه هستند. متأسفانه خدمات روانشناسی هنوز آن گونه که باید و شاید هنوز در کشور ما توسعه نیافته و بیشتر این خدمات در شهرهای بزرگ متمرکز است. امیدواریم روزی برسد که در تمام شهرها کوچک و بزرگ، کلینیک های روانشناسی معتبر مشغول به کار شوند. اما تا زمانی که به آن شرایط برسیم، مشاوره آنلاین می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب در اختیار هم‌وطنانمان قرار بگیرد.
البته گاهی نیز شرایطی مانند کرونا پیش می‌آید که فرد ترجیح می‌دهد حتی برای خرید نیز از خانه خارج نشود. در این موقعیت، مشاوره آنلاین بدون تردید می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان مشکلات روانی ناشی از محدودیت‌های این چنینی باشد. 

 

احتیاط کنید
فراموش نکنیم که مشاوره آنلاین برای هر مراجع کننده‌ای مناسب نیست. افرادی که از اختلالات روانی جدیدی یا اعتیاد رنج می‌برند، احتمالاً به مراقبت‌های بیشتری از مشاوره آنلاین نیاز دارند. همان طور که قبلاً اشاره کردیم، مشاوره آنلاین نیازمند ساختاری برای ارزیابی و پیشبرد جلسات دارد که در مقالاتی دیگر به آن‌ها خواهم پرداخت. اما در هر صورت چه به عنوان مراجع و چه به عنوان درمانگر، باید جلسات آنلاین خود را مورد ارزیابی قرار دهید. شاید آن چنان که انتظار دارید جلسات به پیش نمی‌رود و باید سبک آن تغییر کند. متخصصان سلامت روان باید در جلسات ابتدایی به ارزیابی مراجعین خود بپردازند. مراجعینی که ریسک خودکشی دارند، نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای هستند که مشاوره آنلاین نمی‌تواند آن شرایط را محیا کند، بنابراین باید مراجع ارجاع داده شود.
فراموش نکنیم که روانشناسان و روان‌پزشکان تمام تلاش خود را برای کمک به مراجعین خود انجام می‌دهند اما گاهی اوقات بستر مناسبی برای پیشبرد اهداف درمانی وجود ندارد. در این شرایط باید سراغ پروتکل‌های دیگر برویم. 
اما در این داستان مشکل جدیدتری نیز وجود دارد. متأسفانه افرادی بسیاری هستند که بدون داشتن مدرک روانشناسی و گذراندن دوره‌های آکادمیک، از این فضا سوءاستفاده می‌کنند. جدا به شما عزیزان توصیه می‌کنم برای استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره حتماً با کلینیک های معتبر، یا متخصصانی تماس بگیرید که از صلاحیت آن‌ها آگاه هستید. ما باید از خود مراقبت کنیم و مسائل و چالش‌های جدی خود را پیش کسانی مطرح کنیم که صلاحیت نشستن در آن جایگاه را دارند.
کلینیک روانشناسی و مشاوره دانا یکی از پیشروان عرصه مشاوره آنلاین به شمار می‌رود. خوشبختانه از همان ابتدا شیوع بیماری، کلینیک ساختار مشاوره آنلاین را برای استفاده مراجعین ایجاد کرد. برخورد حرفه‌ای کلینیک دانا منجر به افزایش جلسات آنلاین مرکز شده است و ما تلاش می‌کنیم بستری را فراهم کنیم که با کیفیتی بهتر خدمات مربوط به سلامت روان را در اختیار هم‌وطنان عزیزمان قرار دهیم.
 

منبع: American Psychological Association