یافتن یک مشاور خوب، همیشه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افرادی است که می‌خواهند در جلسات مشاوره شرکت کنند. البته غالباً نحوه معرفی روانشناسان و مشاورین بیشتر به صورت توصیه دوستان یا اعضا خانواده است، و به نوعی ما قبل از اولین جلسه مشاوره، تا حدودی از فردی که می‌خواهیم با او صحبت کنیم اطلاعات داریم. اما زمانی که جلسه شروع شد، معمولاً مراجعین به ارزیابی توانایی و شخصیت مشاور می‌پردازند. بهر حال قرار است در مورد سری‌ترین مسائل زندگی خود با کسی صحبت کنیم، و طبیعی است که خیالمان راحت باشد که آیا فرد توانایی کمک به ما را دارد یا نه.
بنابراین هدف ما این است که اطلاعات ارزشمند در مورد نحوه ارزیابی مشاورین در اختیار شما قرار دهیم. فراموش نکنیم که مشاور خوب کسی است که تمام ویژگی‌هایی که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم را، دارا باشد. برخی از این ویژگی‌ها مهارت‌هایی است که متخصصین در طول دوره‌های آموزشی خود آن‌ها را یاد می‌گیرند و برخی ویژگی‌های شخصیتی به شمار می‌رود. مشاور خوب باید بتواند به مراجع خود کمک کند.
با ویژگی‌های مشاور خوب بیشتر آشنا شویم:
همان طور که قبلاً توضیح دادیم، هدف از نگارش این مقاله، آشنایی بیشتر شما عزیزان با ویژگی‌های مشاور خوب است. شما می‌توانید ویژگی‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد را در همان جلسه اول ببینید و مورد ارزیابی قرار دهید. متخصصین سلامت روان باید این مهارت‌ها را به خوبی بلد باشند.
- گوش دادن فعال
- صبوری
- بدون قضاوت
- همدلی
- مهربانی
- خودآگاهی
- محرمانه بودن
گوش دادن فعال
اولین مهارت مشاور خوب، درست گوش دادن به مراجع است. مشاور به کمک این مهارت، می‌تواند رابطه بین فردی محکمی بین خود و مراجع ایجاد کند. گوش دادن فعال با شنیدن تفاوت زیادی دارد. مشاور خوب، در هنگام صحبت کردن مراجع، با کلمات، احساسات و رفتار او همراه می‌شود. شما هیچ وقت نباید این جمله را در اتاق مشاوره بشنوید؛ عذرخواهی می‌کنم لطفاً یک بار دیگر حرفت را تکرار کن!
گوش دادن برای یک مشاور خوب، یعنی فعال کردن تمام حواس. او با دقت بسیار زیاد تلاش می‌کند حرف‌ها و تجربیات شما را لمس کند، و به دنیای درونی‌تان وارد شود، تا بتواند کمک کند. چگونه می‌توانیم به کسی کمک کنیم بدون آنکه به دقت به حرفهای او گوش داده باشیم؟ یکی از دلایل مهم گوش دادن فعال، این است که به تقویت رابطه درمانی یا اتحاد درمانی کمک می‌کند. مراجع موفق شده فضایی را پیدا کند که حرف‌هایش شنیده می‌شود و احساساتش مورد توجه قرار می‌گیرد. در این شرایط، میل به همکاری در نزد مراجع افزایش پیدا می‌کند.
جالب است بدانید که گوش دادن فعال یکی از شیوه‌های مهار قطار فکر است؛ از طرفی تمرکز حواس پنج‌گانه بر روی دیگری کمک می‌کند تا ذهنتان از اتاق خارج نشود، و از طرف دیگر باید خود را برای پاسخ آماده کنید و این پاسخ نیازمند توجه است.
بنابراین گوش دادن و توجه فعال نه تنها یکی از ویژگی‌های بارز یک مشاور خوب است، بلکه می‌توانیم از این مهارت در برخورد و گفتگوهای روزانه خود استفاده کنیم. فراموش نکنیم که رابطه سالم و امنی که میان شما و مشاور خوب برقرار می‌شود، باید مانند الگویی، بر روابط دیگر شما نیز سایه بیندازد.
صبوری
مهارت گوش دادن فعال می‌تواند به مشاور کمک کند تا با صبر بیشتری جلسه را مدیریت کند. گاهی اوقات مراجع برای اینکه بتوانند افکار خود را بیان کند، نیاز به زمان دارد. البته تکینیک هایی وجود دارد که مشاورین می‌توانند به کمک آن‌ها، مراجع خود را تشویق مشارکت بیشتر کنند، اما این موضوع اصلاً نباید با عجله اتفاق بیفتد. شما به عنوان مراجع، می‌توانید میزان صبوری یا عجله مشاور خود را در همان جلسه اول ببینید. نکته جالب این است، که مراجعین در صورت دیدن عجله مشاور خود، معمولاً عقب می‌کشند و به نوعی دوباره در محاصره دفاع‌های روانی قرار می‌گیرند. بنابراین مشاور خوب باید با صبر و حوصله زیاد به مراجعش کمک کند تا بتواند آرام آرام از پس مشکلات و موانع، برآید.
بدون قضاوت
با کمک مهارت اول و دوم، جلسات مشاوره به مرحله‌ای رسیده، که اتحاد درمانی یا رابطه درمانی شکل گرفته است. در این مرحله شما تا حدودی به درمانگر خود اعتماد دارید و خیالتان راحت است که او می‌تواند به شما کمک کند. در این شرایط شما با راحتی بیشتر افکار و احساسات خود را بیان و ابراز می‌کنید. طبیعی است که بسیاری از این حرف‌ها، مطالبی است که شما به دلایل زیادی تا قبل از این جلسه با کسی مطرح نکرده بودید. مشاور خوب باید مراقب رفتار و گفته‌های خود باشد. او به خوبی می‌داند که در این لحظه خاص، قضاوت کردن مراجع، یا سرزنش او، ممکن است نتایج فاجعه باری برای مراجع به همراه داشته باشد. او باید بتواند احساسات خود را کنار بگذارد، و توجه خود را بر روی گفتار و احساسات مراجع متمرکز کند. زمانی که حرفهای شما به پایان می‌رسد، مشاور خوب با یک استراتژی دقیق و البته انسانی، با دردی که در غالب کلمات به زبان آورده‌اید، مواجه می‌شود. او به شما کمک می‌کند تا بفهمید چقدر کار بزرگی انجام داده‌اید. بیان کردن این حرف‌ها اصلاً کار ساده‌ای نبوده، اما شما موفق شده‌اید آن را انجام دهید.
مشاورین باید حواسشان جمع باشد، فارغ از اینکه مراجع چه حرفی یا چه رازی را بیان می‌کند، شما نباید او را قضاوت کنید. وظیفه مشاور و روانشناس چیز دیگری است. ما حق نداریم فضای امن مراجع را از او بگیریم. فراموش نکنیم که در آن لحظه خاص، مراجع با دقت مشغول ارزیابی مشاور خود است و در صورت بروز کوچک‌ترین واکنش، سریع متوجه می‌شود.
همدلی
بعد از اینکه مراجع شروع به توضیح اتفاقات و رویدادهای بد زندگی خود کرد، منتظر است که پاسخ مشاور را بشنود. مشاور خوب کسی است که در مرحله اول بتواند انسان خوبی باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های انسانی، همدلی است. زمانی که شما می‌توانید جلو سرزنش و قضاوت را بگیرد، بخش سالم روان شما فرصت پیدا می‌کند با دیگری همدل و همراه شود. این موضوع الزاماً مربوط به روانشناسان و مشاورین نیست و در تمام انسان‌ها وجود دارد. گاهی اوقات فاصله بسیار کمی بین همدلی و همدردی وجود دارد. در موضوع همدردی، ما برای کسی که در شرایط ناخوشایند قرار دارد احساس تأسف و ناراحتی می‌کنیم. اما همدلی به ما کمک می‌کند که بتوانیم احساساتی که او تجربه می‌کند را بفهمیم. قرار نیست مشاور برای مشکلات شما متأسف باشد، زیرا تأسف کمکی نمی‌کند. در عوض باید بتواند احساس شما را درک کند تا بتواند کمک کند که از خودتان مراقبت کنید. مشاور خوب، باید بتواند در هر لحظه با تجربیات مراجع خود همدلی کند. همدلی یک تکنیک یا مهارت نیست، بلکه هنر انسان بودن است.
در این بخش توصیه‌ای هم برای مشاورین داریم: بهتر است بعد از پایان هر جلسه، چند دقیقه‌ای را در اتاق تنها بمانید، و ذهن خود را آرام کنید. نوشتن خلاصه جلسات، می‌تواند کمک کننده باشد. جلسه بعد باید با آرامش آغاز شود.
مهربانی
هر مراجعی که وارد اتاق درمان می‌شود، باید مهربانی را احساس کند. اینجا جایی است که می‌خواهیم با آن بخش آسیب‌دیده و زخم‌خورده مواجه شویم. چه مسکنی بهتر از مهربانی سراغ دارید. مهربانی یک ویژگی شخصیتی است که ارتباط چندانی به مهارت‌های روانشناسان ندارد. مشاور خوب باید مهربان باشد تا بتواند از مراجعین مراقبت کند. تحقیقات جالبی به ما نشان داده که دو گروه تمایل بیشتری به روانشناس یا مشاور شدن دارند. گروه اول کسانی هستند که می‌خواهند در مورد خود بیشتر بفهمند، و گروه دوم انسان‌های نوع دوست. مهربانی ارتباط عمیقی با همدلی دارد. مشاور خوب، قصد دارد با نشان دادن تجربه مهربانی، به شما کمک کند تا یاد بگیرید با خودتان مهربان باشید. البته کاملاً قابل درک است که وقتی خالتان خوب نیست، یا به شدت عصبانی هستید، یا کسی شما را تنها گذاشته، یک شغلتان را از دست داده‌اید، مهربانی با خود کار بسیار سختی است. اما این موضوع در یک فرآیند اتفاق می‌افتد که مشاور خوب قرار است به شما کمک کند تا به آنجا برسید.
خودآگاهی
خودآگاهی یکی از ویژگی‌هایی است که شما به عنوان مراجع به راحتی نمی‌توانید آن را تشخیص دهید. اما نتیجه آن به خوبی در درمان و مشاوره خود را نشان می‌دهد. به بیان ساده، خودآگاهی را می‌توانیم در دو بخش ببینیم، اول صداقت با خود است. در این بخش مشاور خوب باید در مورد توانایی و ضعف‌هایش با خود، صادق باشد. این صادقت یا شفافیت کمک می‌کند تا مشاور روند پیشرفت خوبی را طی کند، زیرا می‌داند که انرژی خود را باید صرف چه چیزی کند. دوم، این است که مشاور بداند چیزهای بسیاری وجود دارد که او نسبت به آن‌ها آگاه نیست، یا آن‌ها را نمی‌شناسد. این ویژگی کمک می‌کند تا روانشناسان و مشاورین همیشه آمادگی یادگیری را داشته باشند، و آموزش هیچ وقت برایشان به پایان نرسد. برای همین است که می‌بینید، روانشناسان و مشاورین حرفهای همیشه در کارگاه و دوره‌های سوپرویژن شرکت می‌کنند زیرا یادگیری علم هیچ وقت به پایان نمی‌رسد. بنابراین یکی دیگر از ویژگی‌های مشاور خوب، آموزش است. او دائماً دانش خود را به روز رسانی می‌کند زیرا در حوزه روابط انسانی همیشه اطلاعات جدید وجود دارد.
محرمانه بودن
و در نهایت می‌رسیم به آخرین ویژگی یک مشاور خوب، که حفظ اسرار مراجع است. این موضوع آن قدر مهم است که یکی از اولین آموزه‌های روانشناسان و مشاورین به شمار می‌رود. مشاور موظف است به غیر از موارد خاص، تحت هر شرایطی امانت‌دار حرفهای شما باشد. طبیعی است که وقتی شما اطمینان ندارید که حرف‌هایتان در اتاق درمان باقی می‌ماند، نمی‌توانید به راحتی در مورد خودتان صحبت کنید. و این یک ویژگی برجسته یک مشاور خوب است. هر چیزی که در اتاق درمان اتفاق می‌افتد، مربوط است به اتاق درمان و نباید در جای دیگر به آن رسیدگی شود. همان طور که گفتیم، این موضوع شامل استثنا می‌شود. برخی مشاورین برای مشورت با اساتید خود ممکن است با رضایت مراجع از جلسات درمانی فیلم تهیه کنند و یا شرح جلسه را برای استاد خود بازگو کنند. بنابراین، این کار باید با رضایت مراجع انجام شود. اما گاهی اوقات شرایط اضطراری پیش می‌آید. مثلاً جان مراجع در خطر است، یا مشاور احساس می‌کند که او ممکن است خودکشی کند. در این شرایط، مشاور خوب موظف است بر پایه دستورالعمل حرفهای خود، اقدامات لازم را انجام دهد.
اما فراموش نکنید، که در نهایت کار درمان و مشاور یک رابطه انسانی است. ممکن است شما با مشاوری آشنا شوید که از هر نظر ویژگی‌های منحصر به فردی دارد اما نتوانید با او ارتباط بگیرید. در این شرایط پیشنهاد می‌کنیم که مشاور دیگری را انتخاب کنید.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید