کلمۀ غرور، یا مغرور بودن، معمولاً برای توصیف احساس رضایت عمیق نسبت به خودتان یا فردی نزدیک به خودتان به کار می‌رود. وقتی کاری دشوار را به سرانجام رسانده‌اید، طبیعی است که نسبت به دستاوردی موفقیت‌آمیز احساس رضایت و مباهات کنید. غرور در مقام ویژگی شخصیتی می‌تواند معنای متفاوتی داشته باشد. هرچند غرور همچنان هم به احساس رضایت شخصی مربوط است، می‌تواند نشان‌دهندۀ نیاز به تسلط یا اعتبار هم باشد، و نیز به‌دشواری پذیرفتن اینکه ممکن است فرد اشتباه کند.
نشانه‌های تسلط غرور بر رابطۀ عاطفی شما
وقتی پای شریکتان به میان می‌آید، اگر احساس رضایت شخصی با این موارد همراه شود، ممکن است به غرور افراطی بینجامد:
• مخالفت سرسختانه
• تمایل به واکنش نشان دادن به استرس از طریق هیجان‌های منفی مانند خشم، تحریک‌پذیری یا تحقیر
• بی‌توجهی به تعهد یا مسئولیت در مقابل فردی دیگر
• ویژگی‌های خودشیفتگی
• رفتارهای سمّی، چه خودتان آگاه باشید و چه نباشید
این تمایلات ممکن است در رفتارهای مختلفی تجلی پیدا کند، مانند:
• نپذیرفتن یا به‌دشواری پذیرفتن مصالحه و کنار آمدن با دیگری
• آزرده شدن مداوم از نظرهای فرد مقابل
• مدام دیگران را مقصر دانستن، زمانی که خودتان را با ایشان مقایسه می‌کنید
• بعضی کارها را دون شأن خود دانستن و انجام ندادن آنها
• معذرت‌خواهی نکردن هنگامی که می‌فهمید عذرخواهی می‌تواند مشکل را حل کند
• احساس کنید که همیشه می‌دانید بهترین چیز چیست یا اینکه طرف مقابلتان دارد اشتباه می‌کند
انواع غرور
غرور را معمولاً به دو دستۀ اصلی تقسیم می‌کنند: اصیل و متعصبانه.
غرور اصیل با ویژگی‌های مثبت در ارتباط است، ازجمله خویشتن‌داری، تعهد به هدف و اعتماد‌به‌نفس. مثال: «بابت به دست آوردن این بورس تحصیلی به خودم افتخار می‌کنم.» غرور متعصبانه را از اجزای تشکیل‌دهندۀ برتری اجتماعی می‌دانند که خودخواهانه و از روی قدرت‌طلبی است. مثال: «من از تو بهترم، پس من شایستۀ این بورس تحصیلی‌ام.»
دلیل ریشه‌ای غرور چیست؟
لی مک‌ماهون، کارشناس مشاورۀ حرفه‌ای و استاد معین روان‌شناسی در هاستون، می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین ریشه‌های غرور در روان‌شناسی عزت نفس و ارزش خود است. هنگامی که آدم‌ها از ضعف‌ها و ناایمنی‌های خود احساس بدی پیدا می‌کنند، تمایل پیدا می‌کنند به اینکه آنها را با احساس غرور بپوشانند.»
او همچنین می‌افزاید که معمولاً هدف از غرور این است که دیگران را با تصویر بی‌عیب‌ونقص و بدون ضعف خودمان فریب بدهیم. ماهون معتقد است ترس از آسیب‌پذیری، تمجیدهای افراطی دوران کودکی و فقدان مسئولیت نسبت به خود نیز در ایجاد غرور غیرمفید نقش دارند.
غرور ممکن است به صمیمیت رابطه‌تان آسیب بزند
صمیمیت برای هر کسی معنای متفاوتی دارد، ولی معمولاً با این پیوندها ساخته می‌شود:
• اعتماد
• گفتگو
• شفقت
• امنیت هیجانی
• محبت
گرِگ چِنی، متخصص زوج‌درمانی در کارولینای شمالی، می‌گوید که غرور مانع ایجاد ارتباط حقیقی می‌شود، چرا که صمیمیت شبیه آسیب‌پذیری است و به این شکل غرور به صمیمیت آسیب وارد می‌کند. اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید در برابر شریک عاطفی‌تان آسیب‌پذیر باشید، صمیمیت به شکل‌های مختلفی کاهش می‌یابد، هم از نظر جسمانی و هم از نظر هیجانی.
این قطع صمیمیت ممکن است در لحظات غرورآمیز هم رخ بدهد، زمانی که شما:
• به کمبودهایتان اعتراف نمی‌کنید
• برای خودتان جایگاهی برتر از شریکتان قائل می‌شوید
• در هنگام بحث و دعوا حالت تدافعی می‌گیرید
• تصور می‌کنید که می‌دانید چه چیزی برای شریکتان خوب است، بدون اینکه با خودش مشورت کنید
• نیازی به گفتگو احساس نمی‌کنید، چون خودتان از قبل جواب‌ها را «می‌دانید»
هلا عبدل، روان‌درمانگر فعال در تورنتو و ونکوور، برایمان چنین توضیح می‌دهد: «صمیمیت همه‌اش به آسیب‌پذیری، نزدیکی، صداقت و ارتباط برمی‌گردد. در مقابل، غرور در خدمت برآوردن نیاز به دفاع و محافظت از خود است.»
5 نوع آسیبی که غرور به رابطۀ عاطفی‌تان (و خودتان) وارد می‌کند
هنگامی که صمیمت میان شما و شریکتان به دلیل غرور دارد خراب می‌شود، ممکن است این علائم هشداردهنده را در جنبه‌های متفاوتی از رابطه‌تان مشاهده کنید:
1- کاهش رابطۀ جنسی
هنگامی که صمیمیت تحت تأثیر غرور قرار بگیرد، ممکن است دریابید که شریکتان علاقۀ کمتری دارد که از جنبه‌های جسمانی رابطه‌تان لذت ببرد. پژوهشی در سال 2018 نشان داد که زنان و مردان اشتیاق جنسی بیشتر را به سطوح بالاتر صمیمیت مرتبط می‌دانند. می‌توانیم چنین نتیجه بگیریم که کار کردن روی غرورتان می‌تواند احساس صمیمیت را بهبود بخشد که این نیز به‌نوبۀ خود می‌تواند به رابطۀ جنسی رضایت‌بخش‌تری برای هردو شریک منجر شود.
2- گفتگو
عبدل می‌گوید که گفتگو و ارتباط ممکن است خراب شود هنگامی که شما «مغرورتر» از آن باشید که بخواهید از حقیقت احساس یا افکار خود حرف بزنید. مک ماهون نیز چنین توضیح می‌دهد: «افراد مغرور بهترین مذاکره‌کنندگان نیستند و درنتیجه نمی‌دانند شریکشان چه می‌خواهد یا چه نیازی دارد. آنها خیال می‌کنند بهتر و بیشتر از همه می‌دانند و با همان نسخۀ خودشان از صمیمیت همیشه پیش می‌روند.» هنگامی که شما هیجان‌هایتان را در دلتان نگه می‌دارید و بروز نمی‌دهید، ممکن است حل اختلافات تبدیل به چالش شود.
3- ناایمنی
جوسیا تِنگ، متخصص بالینی سلامت روان در نیویورک، توضیح می‌دهد که غرور ممکن است باعث شود شما مطلقاً بر ناایمنی‌های خودتان متمرکز شوید. این حالت می‌تواند باعث شود که شریکتان – یا خود رابطه‌تان – در سایه و حاشیه قرار بگیرد. او می‌گوید: «در صورت وجود ناایمنی، دو طرف رابطه تمام تعامل‌ها و مسائل را به خودشان مرتبط می‌کنند، درحالی‌که ممکن است اصلاً موضوع این نباشد.» تمرکز مطلق بر خودتان و هرگز به رسمیت نشناختن شریک عاطفی‌تان همچنین ممکن است باعث شود که او احساس ناایمنی کند نسبت به نقشی که در رابطه‌تان دارد.
4- قطع ارتباط هیجانی
عبدل معتقد است که غرور معمولاً بر بنیان ترس است و همین نکته ممکن است کم‌کم باعث قطع ارتباط هیجانی در یک رابطۀ عاطفی شود. این متخصص می‌گوید: «چنین فاصله‌ای بستر مناسبی می‌شود برای مجموعه‌ای از مشکلات، از قبیل بازی دادن، حالت تدافعی و تنفر؛ همۀ اینها نیز منجر می‌شود به قطع ارتباط هیجانی.»
5- کاهش احتمال آشتی
مک‌ماهون به ما اخطار می‌دهد که اگر شریکی مغرور باشیم، ممکن است اعتراف به اشتباه‌هایمان برایمان دشوار باشد و حتی شاید باورمان شود که هرگز خطا نمی‌کنیم. در چنین وضعیتی همیشه شریک ما مقصر فرض خواهد شد. این رفتارهای مغرورانه در موقعیت‌های حساس و دشوار مانع می‌شود که به آشتی فکر کنیم. مک‌ماهون همچنین می‌گوید که غرور ممکن است به رفتارهای گس‌لایتینگ (ایجاد تردیدهای جدی در فرد نسبت به خودش و قدرت حافظه و ادراکش) منجر شود، مسئله‌ای که حتی گاهی پایان رابطه را رقم می‌زند.
5 پیشنهاد برای غلبه بر غرور
اگر دریابید که غرورتان از کجا می‌آید، بهتر می‌توانید درک کنید که چه زمانی و چگونه ممکن است به رابطۀ عاطفی‌تان ضربه بزند. با 5 روشی که در ادامه می‌آید می‌توانید نگذارید که غرور به پیوند عاطفی‌تان آسیب برساند:
1- پذیرفتن مسئولیت
مسئولیت‌پذیری یعنی پذیرفتن و اعتراف کردن به اینکه غرور شما دارد رابطه‌تان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عبدل می‌گوید: «مسئولیت‌پذیری همه‌اش این است که با ذهن باز کنجکاو باشید تا به خودتان این فرصت را بدهید که در مقام انسان رشد کنید. در پایان روز هیچ کدام از ما بی‌عیب‌ونقص نیست و همه‌مان هنوز جنبه‌هایی داریم که برای رشد باید روی آنها کار کنیم.»
با خودتان شفاف و رک گفتگو کنید و ببینید بعضی رویکردها و رفتارهایتان چطور دارد به رابطه‌تان آسیب می‌زند؛ این کار کمکتان می‌کند که هرگاه فهمیدید غرورتان دارد در مسیرتان مانع ایجاد می‌کند، بتوانید مکث کنید و جهت را تغییر دهید.
2- انتقاد را راهی برای بهبود بدانید
غرور ممکن است مکانیسمی دفاعی برای کسی باشد که خود را کم‌ارزش می‌داند. مک‌ماهون پیشنهاد می‌کند به‌جای اینکه انتقاد را به دل بگیرید، از آن انگیزه بگیرید تا به آن نسخۀ ایده‌آل از خودتان برسید. البته معنایش این نیست که شما سزاوار شنیدن نظرهای خشن یا غیرمنصفانه هستید. ولی سعی کنید این احتمال را بپذیرید که شاید بعضی از حرف‌هایی که شریک عاطفی‌تان راجع به رفتارتان می‌گوید واقعیت داشته باشد.
3- به خودتان یادآوری کنید که فرد مقابل چقدر برایتان ارزشمند است
مغرور بودن به این معنا نیست که فاقد احساس و هیجان هستید. چِنی می‌گوید که اگر به یاد بیاورید که چقدر برای طرف مقابلتان اهمیت قائلید و می‌خواهید که صمیمیت رابطه‌تان را بیشتر کنید و پیوندی پایدار بسازید، می‌توانید متمرکز شوید بر اینکه به شریکتان – و البته خودتان – اجازه دهید آسیب‌پذیر باشد.
4- بر ارزش‌هایتان تأمل کنید
عبدل توصیه می‌کند خودآگاهی‌مان را یک قدم جلوتر ببریم و در مقام یک انسان بر ارزش‌های کلی‌مان تأمل کنیم. او می‌گوید: «به این ترتیب می‌توانید زندگی‌تان را به شکلی ارزش‌محور پیش ببرید. هم حقیقتاً همان آدمی خواهید بود که هستید و هم به خودتان اجازه می‌دهید که آسیب‌پذیر باشید و در رابطۀ عاطفی‌تان نیز خودتان را آزادانه ابراز کنید.» می‌توانید این ارزش‌ها را روی کاغذ بنویسید و جایی بچسبانید که هر روز صبح ببینید و به این شکل آنها را روزانه به خودتان یادآوری کنید.
5- راه‌هایی برای ابراز احساس خود بیابید
غرور ممکن است باعث شود در لحظه جلو زبان خود را بگیرید. اگر حس می‌کنید نمی‌توانید افکار خود را در لحظه ابراز کنید، خاطره‌نویسی، نوشتن نامه برای شریکتان یا برگشتن به مکالمه در زمانی دیگر هم می‌توانند روش‌های مناسبی باشند. فراموش نکنید که تلاش برای ابراز آسیب‌پذیری و ساختن ارتباط معمولاً به اندازۀ خود انجام دادن این کارها مهم است.
بیایید جمع‌بندی کنیم
ضرب‌المثل معروفی هست که می‌گوید: «غرور پیش از سقوط پیدایش می‌شود.» درست است که همۀ انواع غرورها منفی نیستند، آن نوعی که با رویکرد نخوت‌آمیز و کارهای خودکام‌بخش همراه است ممکن است در رابطۀ عاطفی‌تان نیرویی تخریب‌گر بشود. مغرور بودن شما را به آدم بدی تبدیل نمی‌کند. غرور غالباً پیوندی است بین خود را کم‌ارزش دانستن و ناایمنی، که احساساتی عمیق‌ترند.
اگر غرورتان دارد بر رابطۀ عاطفی‌تان تأثیری منفی می‌گذارد، تمرین‌های خودآگاهی می‌توانند یاری‌تان کنند. زمانی که مدیریت غرور از نظرتان دسترس‌ناپذیر می‌شود، صحبت کردن با متخصص سلامت روان نیز می‌تواند الگوهای سالم‌تر رابطۀ عاطفی را به شما و شریکتان معرفی کند.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید