مادرانی که اختلال شخصیت مرزی (BPD) دارند ممکن است همدلی کمتری داشته باشند، کنترل‌گر و ازنظر هیجانی پیش‌بینی‌ناپذیر باشند. اگر با مادر دارای BPD بزرگ شده باشید، ممکن است جنبه‌های متعددی از زندگی‌تان تحت تأثیر قرار گرفته باشد. با آموختن نحوۀ ابراز وجود، تعیین حدومرز و تمرین خودمراقبتی می‌توانید بهبود یابید و از این مسائل عبور کنید.
اختلال شخصیت مرزی (BPD) چیست؟
اختلال شخصیت مرزی (BPD) از مشکلات سلامت روانی است که بر افکار، احساسات و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به BPD با مسائلی مانند تصویر خود، خلق‌وخو، روابط و تکانش‌گری (مانند اختلال شخصیت مرزی تکانشی) دست‌وپنجه نرم می‌کنند. نشانه‌ها و علائم اختلال شخصیت مرزی عبارت‌اند از:
• روابط و تصویر خود ناپایدار
• اندیشه‌پردازی خودکشی‌گرا
• آسیب‌رسانی به خود
• احساس مزمن تهی بودن
• مشکل داشتن در کنترل خشم.
12 نشانۀ مادر مرزی
آثار بزرگ شدن با والدین مرزی می‌تواند منفی باشد. علائم مادر دارای BPD بر نحوۀ تعامل او با فرزندانش اثر می‌گذارد. مادران مرزی ممکن است بی‌محبت، مضایقه‌گر و منفی به نظر برسد. رفتار چنین مادرانی ممکن است پیش‌بینی‌ناپذیر باشد و فرزندانشان ممکن است احساس کنند که باید خیلی محتاط باشند تا از تغییر خلق‌وخوی مادرشان پیشگیری کنند. 12 نشانۀ مادران دارای اختلال شخصیت مرزی عبارت‌اند:
1. اولویت دادن به نیازهای خود
2. غفلت فراگیر
3. رویکرد منفی کلی
4. تلاش برای کنترل فرزندش (مادر سلطه‌جو)
5. کمبود همدلی و مضایقه کردن عشق و محبت
6. خشم مرزی
7. ایجاد این احساس در فرزندش که مادر از او متنفر است
8. اعتبار ندادن به فرزندانش
9. رفتار پیش‌بینی‌ناپذیر
10. انتقاد زیاد از دیگران
11. بیش از حد یا کمتر از حد درگیر شدن در زندگی فرزند
12. تمایل به خصومت و جروبحث
11 تأثیر پرورش به دست مادر مبتلا به BPD
نحوه‌ای که شما پرورش یافته‌اید بر جنبه‌های متعددی از زندگی‌تان اثر می‌گذارد. بزرگ شدن به دست مادری که BPD دارد ممکن است بر نحوۀ کنار آمدن شما با هیجان‌هایتان تأثیر بگذارد و نیز بر نحوۀ ارتباطتان با دیگران. ممکن است حتی برایتان دشوار باشد که با مادر خود و سایر اشخاص زندگی‌تان ارتباط سالمی داشته باشید. در ادامه 10 تأثیر پرورش به دست مادر مبتلا به BPD را می‌خوانید:
1. خطر بالاتر ابتلا به بعضی مشکلات سلامت روان، ازجمله BPD
2. سطوح بالاتر استرس
3. مهارت‌های ضعیف کنار آمدن
4. دشواری در کنترل تکانه‌ها
5. هیجانات منفی، مانند اندوه، پشیمانی، نومیدی، تحقیر، گناه و شرم
6. دشواری در کنار آمدن با هیجانات منفی
7. تمایل به پرهیز از نزدیک شدن به دیگران
8. دشواری در ایجاد و حفظ رابطۀ سالم با دیگران
9. دل‌بستگی آشفته
10. اختلال آسیب روانی پس از حادثۀ پیچیده، به دلیل بدرفتاری هیجانی مداوم
11. ترومای درهم‌تنیده
روابط مادر-فرزندی
انواع مختلفی از پویایی وجود دارد که می‌تواند بین مادر مبتلا به BPD و فرزندش اجرا شود، با این فرض که رابطه‌شان تنها براساس نشانه‌های مادر بنا شده باشد. مادر دارای BPD از فرزندش توقع دارد به برآوردن نیازهای او تمایل داشته باشد و درعین‌حال از نیازهای خودش چشم‌پوشی کند. این کودکان می‌آموزند برای اینکه به طریقی پذیرفته شوند و دوست داشته شوند مجبورند به نیازهای هیجانی مادرشان توجه کنند و خواسته‌هایش را برآورده سازند؛ وضعیتی که باعث ایجاد احساس نادرستی از امنیت و هویت می‌شود. چنین چیزی کودکان را از رشد سالم بازمی‌دارد و ایشان را با ترس‌های عمیق از ترک شدن یا طرد شدن تنها می‌گذارد. این کودکان بدون حس اصیلی از خودشان بزرگ می‌شوند و از اعتماد کردن به خودشان ناتوان‌اند. آنها احساسات عظیم شرم و گناه را تجربه می‌کنند و در آینده به‌سختی می‌توانند روابط سالم و امن ایجاد کنند.
از مادر مرزی چگونه درمان شویم
اگر شما به دست مادری مرزی بزرگ شده باشید، درمان امکان‌پذیر است. بسته به نوع رابطه‌تان، ممکن است تصمیم بگیرید عضو خانواده‌تان را کنار بگذارید یا اینکه برای محافظت از خودتان حدومرزهای محکمی تعیین کنید. خودمراقبتی، جسارت، مرزگذاری، حمایت و عشق به خود همگی از ابزارهایی هستند که می‌توانند در این مسیر یاری‌تان کنند. اگر خودتان این گام‌ها را برداشتید و همچنان با مشکلات دست‌وپنجه نرم کردید، می‌توانید به دریافت کمک حرفه‌ای نیز بیندیشید.
در ادامه 7 روش درمان از مادر مرزی را می‌خوانید.
1. به خودمراقبتی جسمانی‌تان اولویت دهید
اگر مادر مبتلا به BPD شما را بزرگ کرده باشد، احتمالاً به شما نشان داده نشده که چطور باید مراقبت از خودتان را در اولویت قرار دهید. با آزمودن این سه حوزۀ مهم آغاز کنید: خواب، ورزش و تغذیه. شما باید دست‌کم 8 ساعت خواب شبانه داشته باشید، پنج روز در هفته دست‌کم 30 دقیقه ورزش کنید و از غذاهای فرآوری‌شده بپرهیزید. اجتناب از الکل، تنباکو و مواد مخدر نیز مهم است، چون اینها می‌توانند به سلامتی جسمانی و روانی شما آسیب بزنند. اگر درست نمی‌دانید که از کجا باید شروع کنید، می‌توانید با یکی از متخصصان تأمین سلامت گفتگو کنید تا کمکتان کند هدف‌ها و برنامه‌تان را تنظیم کنید.
2. خودمراقبتی هیجانی‌تان را بهبود دهید
همچنان‌که خودمراقبتی جسمانی شامل خواب، ورزش و تغذیۀ خوب است، خودمراقبتی هیجانی نیز شامل برداشتن گام‌هایی در مسیر کاهش پریشانی است. برای تمرین خودمراقبتی هیجانی روش‌های مختلفی وجود دارد، ازجمله برقراری ارتباط با یک سیستم حمایتی سالم، استراحت دادن به خود برای تنفس عمیق و انجام فعالیت‌های لذت‌بخش و همچنین پرهیز از مسمومیت بیش از حد از طریق اخبار و شبکه‌های اجتماعی. مراقبه (مدیتیشن) نیز می‌تواند به شما کمک کند تا به آرامش، آرمیدگی (ریلکس بودن) و تعادل برسید.
3. خودتان را ابراز کنید
ابراز وجود یکی از مهارت‌های مهم ارتباطی است که شامل بیان محترمانۀ افکار و احساسات شما می‌شود. اگر شما مادر مبتلا به BPD داشته باشید، احتمالاً برایتان دشوار است که از خودتان دفاع کنید و «نه» بگویید. رفتاردرمانی جدالی (DBT) برای کمک به ابراز خودتان فرمول ساده‌ای دارد که می‌توانید به خاطر بسپارید:
• توصیف: موقعیت یا مشکل را توضیح دهید (مثلاً «بازم سرزده اومدی خونۀ من، درحالی‌که من قبلاً بهت گفته بودم باید اول زنگ بزنی.»)
• بیان: از جمله‌هایی با ضمیر «من» استفاده کنید تا افکار و احساساتتان را بیان کنید (مثلاً «من عصبانی می‌شم وقتی تو این کار رو می‌کنی.»)
• ابراز: به‌وضوح اعلام کنید چه می‌خواهید (مثلاً «من ازت می‌خوام قبل از اومدن زنگ بزنی»)
• تقویت: برایشان توضیح دهید که رفتار جدید چه نفعی برایشان دارد («این‌جوری من می‌تونم آماده باشم وقتی می‌آی و بعدش می‌تونیم از وقت گذروندن کنار همدیگه لذت ببریم.»)
• وقوف: سعی کنید وقوف و ذهن‌آگاهی خود را حفظ کنید، از طریق متمرکز نگه داشتن گفتگو بر زمان حال، نه برگشتن به گذشته
• با اعتمادبه‌نفس ظاهر شدن: ارتباط چشمی برقرار کنید، آرام و شفاف سخن بگویید و حالت بدنتان را خوب نگه دارید
• مذاکره: پذیرا و علاقه‌مند به مصالحه (از طریق استدلال درست) بمانید
4. حدومرزهای سالم تعریف کنید
تعریف حدومرز برای حفظ رابطۀ سالم با فرد مبتلا به BPD ضروری است. برخی مثال‌های چنین حدومرزهایی عبارت‌اند از اینکه دلتان می‌خواهد چند وقت یکبار او را ببینید یا با او حرف بزنید، به پایان رساندن توصیه‌های نطلبیده و پیشگیری از دخالت اعضای خانواده در زندگی شخصی‌تان.
قدم اول این است که دقیقاً مشخص کنید حدومرزهایتان کدام‌اند. قدم بعدی نیز اعلام کردن آنها به شکلی محترمانه اما درعین‌حال قاطعانه است (شمارۀ قبلی را مرور کنید). قدم پایانی نیز پایبند ماندن به آنهاست، حتی اگر عضو مبتلا به BPD خانواده‌تان مقاومت کند. به یاد داشته باشید که شما سزاوارید که حدومرزهای خودتان را تعیین کنید و بخواهید که به آنها احترام گذاشته شود، حتی اگر کسانی که دوستشان دارید چیز متفاوتی بهتان بگویند.
5. حمایت دریافت کنید
اگر شما را مادری مبتلا به BPD بزرگ کرده باشد، احتمالاً اعتماد کردن به دیگران و برقراری ارتباط با آنها برایتان دشوار است. ایجاد یک سیستم حمایتی مثبت و سالم برای حال خوب شما بسیار مهم است. سیستم حمایتی شما می‌تواند شامل اعضای خانواده، دوستان و تأمین‌کنندگان درمان باشند. اگر احساس می‌کنید تنهایید یا فکر می‌کنید ممکن است سیستم حمایتی‌تان سمی باشد، می‌توانید از منطقۀ امن خود خارج شوید و ارتباطات تازه بسازید. همچنین می‌توانید به پیوستن به یکی از گروه‌های حمایتی‌ای بیندیشید که مخصوص اعضای خانوادۀ افراد درگیر با بیماری ذهنی است.
6. عشق‌ورزی به خود را تمرین کنید
اگر در دوران کودکی‌تان عشق بی‌قیدوشرط را تجربه نکرده باشید، ممکن است برایتان چالش‌برانگیز باشد که به خودتان و دیگران عشق بورزید. براساس فلسفۀ بودیسم، شما نخست باید نسبت به خودتان شفقت داشته باشید تا سپس بتوانید به دیگران شفقت کنید. خودشفقتی یا عشق‌ورزی به خود شامل به رسمیت شناختن تمام رنج‌های خودتان است، نه پرهیز از درد.
روش‌های متعددی وجود دارد برای اینکه بتوانید عشق به خودتان را وارد زندگی‌تان کنید. مثلاً می‌توانید برای خودتان بنویسید که قدردان چه چیزهایی در وجودتان هستید، به مراقبۀ مهربانانه-عاشقانه بپردازید و حواستان باشد مچ خودتان را بگیرید هر وقت که شروع کردید به مقایسۀ خودتان با دیگران یا افکاری منفی دربارۀ خودتان به ذهنتان آمد.
7. حمایت حرفه‌ای دریافت کنید
این ضروری است که گام‌هایی بردارید تا به‌تنهایی بتوانید از پس مسائل بربیایید، ولی اگر هنوز درگیرید و برایتان دشوار است، می‌توانید به جستجوی حمایت حرفه‌ای بپردازید. پذیرفتن اینکه شما به کمک بیشتری نیاز دارید نشانۀ قدرت است، نه ضعف و همین کار می‌تواند کمکتان کند در سفر درمان خود پیش بروید. درمان BPD معمولاً شامل روان‌درمانی، دارودرمانی و حمایت اجتماعی است.
فواید روان‌درمانی برای فرزندان مادران مبتلا به BPD
اگر شما مادری مرزی دارید، روان‌درمانی می‌تواند برایتان مناسب باشد. روان‌درمانی می‌تواند کمکتان کند با ابزارهایی برای کنار آمدن با مسائل خانوادگی‌تان آشنا شوید، از قبیل نحوۀ دفاع از خودتان و تعریف حدومرزهای سالم. اگر با علائمی در سلامتی روانی خودتان دست‌وپنجه نرم می‌کنید، روان‌درمانگر نیز می‌تواند یاری‌تان کند آنها را بهتر مدیریت کنید. بسته به اینکه خودتان چه چیزی را ترجیح می‌دهید، روان‌درمانی فردی، گروهی یا خانوادگی می‌تواند برایتان سودمند باشد.
فواید روان‌درمانی برای مادران مبتلا به BPD
اگر شما مادر مبتلا به BPD هستید، روان‌درمانی می‌تواند برایتان بسیار مؤثر و مفید باشد. رفتاردرمانی جدالی (DBT) خط مقدم درمان BPD است. این رویکرد متمرکز است بر قاب‌بندی دوبارۀ افکار تا بتوان رفتارهای سالم‌تر داشت. افراد از طریق DBT همچنین می‌آموزند که هیجانات منفی‌شان را چگونه مدیریت کنند و، با تأکید بر ذهن‌آگاهی، روش‌های سالم‌تری برای کنار آمدن در لحظه بیابند.
سخن پایانی دربارۀ مادران دارای اختلال شخصیت مرزی
پرورش یافتن به دست مادر دارای BPD ممکن است دشوار باشد و همچنان که بزرگ‌تر می‌شوید، تجربه‌های شما نیز ممکن است بر جنبه‌های مختلفی از زندگی‌تان تأثیر بگذارد. ولی به‌هرحال روش‌هایی هم برای درمان و پیشرفت وجود دارد. آموختن نحوۀ ابراز خودتان، تعریف حدومرز، تمرین خودمراقبتی و درنهایت ارتباط با دیگران همگی از جمله راه‌هایی هستند که با آنها می‌توانید به خودتان کمک کنید.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید