سوگ چه تأثیراتی بر روی بدن ما دارد و چگونه از خود مراقبت کنیم

سوگ حالتی است که در پی از دست دادن فرد یا چیزی مهم در ساختار روانی انسان ایجاد می‌شود. شما احتمالاً با لغت سوگواری آشنا هستید. فرآیند سوگ شامل تجربه عمیقی از احساس اندوه (Sadness) می‌شود که به انسان کمک می‌کند تا با از دست دادن چیزی که برایش مهم بوده، کنار بیاید. همه ما به خوبی میدانیم که سوگ، چقدر تلخ است. خصوصاً زمانی که در مواجهه با مرگ عزیزی هستیم، تجربه سوگ می‌تواند بسیار عمیق‌تر باشد. اما نکته مهم در مورد این موضوع این است که فرد نه تنها از نظر هیجانی دچار تغییرات جدی می‌شود، بلکه جسم او نیز تغییر می‌کند. 
از دست دادن عزیزی، ما را وارد جریانی شدید از غم و درد می‌کند که متأسفانه اجتناب ناپذیر است. در این شرایط، فرد از نظر بدنی ضعیف و آسیب پذیرتر می‌شود. ما باید بتوانیم از خودمان مراقبت کنیم. اولین قدم این است که فرد باید بداند که این شرایط تا حدود زیادی طبیعی است و ذهن و بدن واکنش عادی به رویداد تلخ بیرونی نشان می‌دهند. پذیرش این مسئله می‌تواند به فرد کمک کند در درجه اول احساسات ناخوشایندی مانند شرم را کنار بزند، و در مرحله دوم، بهتر از خودش مراقبت کند. دوست عزیز من، همه ما به خوبی میدانیم سوگ چقدر دردناک است، اما باید یاد بگیریم که فقط همین درد را تحمل کنیم و اجازه ندهیم بارمان سنگین‌تر شود. 
در این مقاله می‌خواهیم در قدم اول به نشانه‌های جسمی سوگ بپردازیم. در مرحله دوم راه‌حل‌هایی را به شما نشان می‌دهیم که می‌تواند کمک کند. البته کاملاً قابل درک است که انجام آن‌ها ممکن است کار بسیار سختی باشد، اما ما باید تلاشمان را انجام دهیم. فراموش نکنید که روان انسان نیاز دارد برای چیز ارزشمندی که از دست داده سوگوار باشد، اما این سوگواری باید روزی به پایان برسد و ما قرار نیست تمام عمر، اندوهگین باشیم.

 

نشانگان جسمی سوگواری
همان طور که گفتیم سوگواری تأثیراتی جسمی به همراه دارد. البته این تأثیرات ماندگار نیستند اما ممکن است آسیب‌های جانبی زیادی را برای فرد ایجاد کنند. در این بخش می‌خواهیم به اختصار به این آسیب‌ها اشاره کنیم:

• مشکلات گوارشی
• سختی در هنگام رانندگی
• کاهش انرژی
• بیماری
• برافروختگی و عصبی بودن
• درد و ناراحتی
• کم خوابیدن
• زیاد خوابیدن
• کاهش وزن
• اضافه وزن
• تغییرات دمای بدن

 

مشکلات گوارشی
سوگ گاهی اوقات برنامه غذایی روتین انسان را بر هم می‌ریزد. در نتیجه فرد دچار مشکلاتی نظیر یبوست، اسهال، درد معده، احساس خالی بودن معده و احساس تهوع می‌شود. البته مشکلات گوارشی فقط به دلیل بر هم خوردن روتین غذایی نیست. اضطراب بسیار بالا نیز ممکن است سبب مشکلاتی که اشاره کردیم بشود. شما باید بتوانید دلیل مشکل را بفهمید. 

 

سختی در هنگام رانندگی
رانندگی نیاز به تمرکز دارد. طبیعی است که فرآیند دردناکی مانند سوگ، به شدت به تمرکز انسان آسیب میزند. بنابراین ما شاهد این هستیم که تمرکز افراد کاهش پیدا می‌کند، و سرعت واکنش آن‌ها کم می‌شود. یعنی زمانی که ماشینی به طرف شما می‌پیچد، احتمال اینکه به موقع بتوانید خود را از مسیر آن ماشین خارج کنید، کاهش پیدا می‌کند، در نتیجه ریسک آسیب بالاتر می رود. همچنین، ممکن است در هنگام رانندگی، چشمان راننده اشک‌بار شود. در این شرایط دید او محدودتر شده و احتمال خطر افزایش پیدا می‌کند.

 

کاهش انرژی
همان طور که گفتیم، سوگواری فرآیند بسیار سنگینی به شمار می رود. به هم ریخته شدن روتین غذایی و نظم خواب انسان سبب می‌شود که بدن نتواند انرژی مورد نیاز را ذخیره کند، و فرد بیشتر در طول روز احساس خستگی می‌کند. 

 

بیماری
اضطراب شدیدی که سوگ با خود به همراه می‌آورد، سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن انسان می‌شود. در نتیجه فرد بیشتر در ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا قرار دارد. 

 

برافروختگی و عصبی بودن
عصبی یا مضطرب بودن گاهی اوقات به شیوه‌های فیزیکی مانند راه رفتن بی‌دلیل، تکان دادن پا، ناتوانی در راحت نشستن، عرق کردن دست یا پا، و احساس بی‌حسی در دستان، خود را نشان می‌دهند. در این شرایط شما با فردی طرف هستید که بسیار بی‌قرار است و نمی‌تواند یک جا بنشیند. او حتی از دلیل بی‌قراری خود نیز آگاه نیست.

 

درد و ناراحتی
بدن انسان واقعاً شگفت انگیز است و با وجود پیشرفت‌های فوق العاده علم پزشکی، ما هنوز هم کاملاً نمی‌توانیم ساختار بدن انسان را درک کنیم. اما ما میدانیم که مغز انسان می‌تواند واکنش‌های واقعی را به رویداد حقیقی یا تصور شده ایجاد کند. مثلاً احساس خجالت زمانی که زمین می‌خورید یا وقتی فکر می‌کنید که ممکن است لیز بخورید.
به همین صورت، سوگواری به دلیل از دست دادن عزیزی، می‌تواند درد و احساسات ناخوشایندی را در ما ایجاد کند. درد می‌تواند در ناحیه قفسه سینه، گردن و کمر تجربه شود. فرد باید بفهمد که این دردها به دلیل مشکلات ماهیچه‌ای نیست بلکه بخشی از واکنش مغز نسبت به رویداد اتفاق افتاده است، که البته ممکن است با خطرات جدی همراه باشد.

 

کم خوابیدن
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های کارکرد سالم بدن و روان، خواب سالم است. متأسفانه سوگواری خواب انسان را بر هم می‌ریزد. ممکن است فرد در نیمه‌های شب از خواب بیدار شود و دیگر نتواند بخوابد. یا ممکن است سبب شود خواب انسان کیفیت لازم را نداشته باشد. کمبود خواب، تأثیر خود را به سرعت در زندگی روزمره فرد نشان خواهد داد. کارایی او کاش پیدا می‌کند و از نظر جسمی ضعیف‌تر می‌شود. 

 

زیاد خوابیدن
برای فرد سوگوار، خواب مانند یک مکانیزم دفاعی عمل می‌کند. او با خوابیدن زیاد از واقعیت دردناک زندگی فرار می‌کند. همان طور که قبلاً اشاره کردیم، سوگ بسیار دردناک است و تحمل آن انصافاً کار سختی است. در این شرایط افراد به استفاده ناخودآگاه از دفاع‌های روانی روی می‌آورند که یکی از آن‌ها زیاد خوابیدن است. نکته مهم این موضوع این است که خواب زیاد، خستگی فرد را برطرف نمی‌کند و او ممکن است در طول روز، باز هم به شدت خسته و کسل باشد.

 

افزایش وزن
در دوران سوگواری، ممکن است بعضی از افراد اضافه وزن پیدا کنند. این مشکل می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد؛ کاهش فعالیت ورزشی و جسمی، بی‌توجهی به سلامت فردی و مراقبت شخصی به دلیل تجربه شدید هیجانی، پرخوری، بیش از اندازه غذای فست فوود خوردن، کاهش مصرف غذاهای سالم، و فاصله گرفتن از عزیزانی که می‌توانند از ما مراقبت کنند.

 

کاهش وزن
غالب افرادی که مشغول سوگواری برای از دست دادن عزیزی هستند، دچار کم خوری می‌شوند یا کلاً اشتهای خود را از دست می‌دهند. خصوصاً در چند روز یا چند هفته ابتدایی، از آنجایی که بازماندگان درگیر مسائل کفن و دفن و کارهای دیگر هستند، به ندرت به وعده غذایی می‌رسند. می‌توانیم بگوییم  که آن‌ها حتی ممکن است فراموش کنند که غذا بخورند. بنابراین یکی از مهم‌ترین وظیفه اطرافیان این افراد این است، که حواسشان به وعده‌های غذایی آن‌ها باشد. 
علاوه بر این، کاهش وزن ممکن است از فقدان انرژی لازم برای پختن غذا در خانه توسط فرد سوگوار ناشی شود. گاهی اوقات حتی افراد این انرژی را ندارند که غذا از بیرون سفارش دهند. سوگ معمولاً موجب حواس پرتی احساسی را ایجاد کند، که منجر به بی‌علاقگی فرد نسبت به سلامت جسمی می‌شود. در این شرایط فرد ممکن است حتی چند وعده غذایی را از دست بدهد که منجر به کاهش دید وزن و انرژی درونی می‌شود.

 

تغییرات دمای بدن
یکی دیگر از تغییرات بدنی که البته چندان شایع نیست، تغییر دمای بدن است. ممکن است سوگ سبب شود که فرد احساس گرما یا سرمای زیادی را داشته باشد. این موضوع حتی زمانی رخ می‌دهد که ظاهراً هیچ دلیل مشخصی نیز برای آن وجود ندارد. 

 

مواجه شدن با تأثیرات جسمی سوگ
متأسفانه هیچ روش برای از بین بردن تغییرات جسمی ناشی از سوگ نیست. همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، هدف ما این است که بتوانیم آسیب را مدیریت کنیم. درست است که تحمل سوگ سخت و دردناک است، اما تجربه آن یک فرآیند الزامی برای مواجه شدن با از دست دادن چیزی عزیز است. خوشبختانه زمان سبب بهبودی بسیاری از این نشانگان جسمی خواهد شد. اما بهر حال مهم است که در طول این دوره که حدوداً شش ماه طول می‌کشد، فرد حواسش به خودش باشد. در این بخش به چند نکته ساده اشاره می‌کنیم که رعایت آن‌ها بسیار تاثیرگذار خواهد بود. 
لطفاً به خاطر داشته باشید که اگر علائم جسمی شما بسیار شدید شد، مثلاً معده درد یا سردردهای شدید، حتماً باید به روان‌پزشک مراجعه کنید. مراجعه به روانشناس بالینی می‌تواند کمک کننده باشد. دردهای جسمی شدید به هیچ عنوان نباید نادیده گرفته شود.

 زیاد آب بنوشید:
بخش اول بسیار ساده است. در طول روز باید مقدار معینی آب بنوشید. توصیه می‌کنیم میزان آن را با پزشک یا متخصص تغذیه چک کنید.

ورزش کنید:
کاملاً قابل درک است که در هنگام تجربه سوگ، فعالیت فیزیکی کار بسیار سختی به شمار می رود. اما باور کنید حتی یک پیاده‌روی ساده سی دقیقه‌ای نیز می‌تواند تأثیر بسیاری داشته باشد. بنابراین کار خود را شروع کنید. حتی می‌توانید از اپلیکیشن های ورزشی بر روی موبایل خود استفاده کنید تا برنامه ورزشی‌تان از قلم نیفتد.

تغذیه سالم:
همان طور که گفتیم، سوگ سبب بی‌توجهی فرد به تغذیه خود می‌شود. حواستان را جمع کنید. چیزهایی که می‌خورید بسیار مهم است. تلاش کنید تا جایی که ممکن است رژیم غذایی سالمی داشته باشید. 

استراحت فراموش نشود:
همان طور که اشاره کردیم، سوگ خواب انسان را برهم میزند. فرد باید مراقب خواب خود باشد. سر ساعت دوازده شب موبایل را خاموش کنید و به رختخواب بروید. چند شب اول احتمالاً برایتان سخت است اما عادت می‌کنید. ساعت را برای هشت صبح تنظیم کنید و حتماً از خواب بلند شوید. بدن شما آرام آرام به این شرایط عادت می‌کند.

در نهایت به خاطر داشته باشید که این شما هستید که باید از خودتان مراقبت کنید، اما دوستان و خانواده نیز در کنارتان خواهند بود. شما در این دنیا تنها نیستید. درست است که یکی از عزیزان خود را از دست داده‌اید، اما زندگی به پایان نرسیده و هنوز مسیر طولانی در مقابل شما قرار دارد. 
 

منبع: verywellmind