ترس از جدایی ممکن است بر نحوه روابط شما تأثیر بگذارد، اما اگر ریشه آن را در خودتان پیدا کنید به ایجاد روابط رضایت‌بخش‌تری در شما کمک می‌کند. اگر چه ترس از جدایی تجربه‌ای دردناک و ناخوشایند است اما قابل درمان است. شاید اولین قدم این است که ریشه ترس را در خود بیابید و به‌طور عمیق درباره‌اش فکر کنید تا بتوانید به خودتان کمک کنید روابطی سالم و ماندگار داشته باشید.
ترس از رها شدن چیست؟
ترس از دادن کسی که دوستش داریم بسیار طبیعی به نظر می‌رسد اما اگر این حس، طوری باشد که بدون هیچ دلیل یا نشانه‌ای ما را دچار اضطراب کند غیر طبیعی خواهد بود طوری که اگر همواره با این ترس زندگی می‌کنیم باید دنبال درمان آن باشیم. ترس از رها شدن به‌تنهایی یک اختلال روانی محسوب نمی شود. اما گاهی اوقات با اختلال شخصیت مرزی (BPD) مرتبط است. ترس از رها شدن با احساساتی همچون شرم و اضطراب همراه است. گاهی اوقات حساسیت بیش از اندازه نسبت به رها شدن با اختلال افسردگی یا اختلال شخصیت مرزی مرتبط است. امکان دارد دو نوع ترس از رهاشدگی جسمی یا احساسی را تجربه کنید که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره شده است:
- ترس از فاصله عاطفی: دقیقاً به ایجاد فاصله عاطفی اشاره دارد. برای مثال اگر در کودکی از سوی والدین با بی‌توجهی عاطفی مواجه شدید، یا از سوی کسی که دوستش داشتید یا حتی شریک عاطفی‌تان این ترس در شما ایجاد می‌شود که نکند دیگران هم نسبت به شما بی‌اعتنا باشند.
- ترس از رها شدگی فیزیکی : این نوع ترس زمانی رخ می‌دهد که فرد مهمی از زندگی‌تان بیرون رفته باشد. برای مثال ترس از رها شدگی فیزیکی در زندگی فعلی شما شاید ریشه در کودکی‌تان داشته باشد که والدینتان در کودکی شما را رها کرده باشتد.
نشانه‌های رفتاری و عاطفی ترس از رها شدن
اگر ترس از رها شدن نقش مهمی در زندگی شما یا یکی از عزیزانتان داشته باشد می‌تواند بر نحوه مدیریت احساسات و رفتارهایتان تأثیر داشته باشد.
علائم عاطفی:
- ترس و واهمه داشتن از تنهایی و بدون زوج بودن
- حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد و طرد شدن
- وقتی رابطه خوب پیش نمی‌رود خودتان را سرزنش می کنید
- ترس از صمیمیت و نزدیک شدن به افراد
- حتی زمانی که برای مدت طولانی رابطه خوب پیش می‌رود باز هم دلواپس و نگران هستید
- بی‌اعتمادی
علائم رفتاری:
- مصرف غذای فست فود یا خوراکی های دیگر برای کنار آمدن با اضطراب در رابطه
- هنگام انتقاد تمایل زیادی به دور شدن از نظر فیزیکی و احساسی دارید
- وابستگی به شریک عاطفی و اولویت قرار دادن نیاز طرف مقابل نسبت به نیازهای خودتان
- تجربه‌های عاطفی گذشته که از نظر روحی و عاطفی حمایت نشدید
- تمایل شدید به ایجاد رابطه جدید
علائم ترس از رها شدن می‌تواند در کودکان هم وجود داشته باشد. برخی از این علائم عبارت‌اند از:
- گریه و بی‌قراری هنگامی‌که از مراقبین اولیه خود جدا می‌شوند
- استرس و کناره‌گیری از جمع، وقتی در موقعیت جدیدی قرار می‌گیرند
- بیش از حد وابسته یا برعکس کناره‌گیری از والدین نسبت به حالت عادی
- برای رفتن به مدرسه یا مهدکودک دچار اضطراب می‌شوند
بسیار طبیعی است که گاهی در یک رابطه جدی دچار ترس و تردید شویم. برخلاف احساس ناامنی موقتی، ترس از طردشدن، واکنش به الگوهای رفتاری است که بیش از اندازه به آن فکر می‌کنید و حالتی حساسیت‌زا به خود می‌گیرد.
ترس از طردشدگی چطور می‌تواند بر روابط عاطفی‌تان تأثیر بگذارد؟
ترس از رهاشدگی می‌تواند بر تعاملات و رابطه عاطفی‌تان تأثیر داشته باشد، چطور می خواهید رفتار و احساس شریک عاطفی خود را تفسیر کنید. شاید این احساس به شما دست دهدکه لازم است برای حفظ شریک عاطفی رفتار خاصی داشته باشید یا حتی ممکن است به دلیل ترس از رها شدن صمیمیت و شفاف بودن کافی در بیان احساسات خود نداشته باشید. در چنین شرایطی حتی ممکن است زمان زیادی صرف یافتن نقطه ضعف در طرف مقابل کنید. گاهی شاید این رفتار منجر به پایان یافتن رابطه شود و یا به نوعی مکانیسم دفاعی احساسی محسوب شود. وقتی اختلال ترس از رها شدن با اختلال روانی دیگری هم‌زمان رخ دهد ممکن است رابطه عاطفی شما به شکل شدیدتری تحت تأثیر قرار گیرد. تحقیقاتی در سال 2017 صورت گرفت با تمرکز برافرادی که علاوه بر ترس از رها شدگی، از اختلال شخصیت مرزی هم رنج می‌بردند و رفتارهای متفاوتی نشان دادند. برای مثال تعدادی از زنان با این اختلال‌ها تمایل بیشتری برای رابطه جنسی با دفعات بیشتر داشتند چرا که ترس بیشتری از رها شدن در رابطه داشتند.
چه چیزهایی باعث ترس از رها شدن می‌شود؟
خواه آنکه ترس از رها شدن در شما به کودکی‌تان برگردد، اختلال شخصیتی یا هر چیز دیگری باشد نوع دل‌بستگی شما با آن ارتباط مستقیم دارد.
سبک دل‌بستگی ناامن
جان بالبی روانشناسی که رویکرد دل‌بستگی را گسترش داد، نشان داد نحوه تعامل و ارتباط ما با مراقبان خود در کودکی، شیوه ایجاد دل‌بستگی با افراد در بزرگ‌سالی ما را شکل می‌دهد.
مری آینزورث روانشناسی که نظریه‌اش بر اساس رویکرد جان بالبی بود، برای انواع مختلف سبک دل‌بستگی طبقه‌های مختلفی ایجاد کرد. به‌طور کلی امروزه با چهار مدل از آن‌ها آشنایی داریم عبارتند از:
- سبک پیوست ایمن
- دل‌بستگی اجتنابی
- دل‌بستگی مضطرب
- دل‌بستگی بی‌نظم یا آشفته
سبک‌های اجتنابی، مضطرب و بی‌نظم همگی به‌عنوان سبک‌های دل‌بستگی ناایمن شناخته شده‌اند که همگی می‌توانند رابطه دو طرفه سودمند را دچار مشکل کند. طبق تحقیقات انجام شده به این نتیجه رسیده‌اند که بین اختلال ترس از رها شدن و ایجاد دل‌بستگی ناامن به‌خصوص سبک دل‌بستگی مضطرب ارتباط مستقیم وجود دارد. علاوه بر این، تحقیقاتی در سال 2015 صورت گرفت که نشان می‌دهد افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی دچار سبک دل‌بستگی اجتنابی هستند.
اختلال اضطراب جدایی
از آنجایی که اختلال اضطراب جدایی بیشتر در کودکان دیده می‌شود اما می‌توانید آن را در سنین بزرگ‌سالی هم تجربه کنید
به برخی از علائم اختلال اضطرابی در ذیل اشاره شده است:
- ترس جدا شدن از کسانی که دوستشان دارید که خیلی هم مخصوص سن خاصی نیست
- نگرانی‌ها و دلواپسی‌های مداوم درباره از دست دادن شخص مهم زندگی‌تان
- پریشانی و ناراحتی در مواقعی که تنها شده‌اند و از کسی که دوستش دارند دور هستند
- برخی علائم جسمانی مانند حالت تهوع، سردرد، و معده درد هنگامی که به جدایی یا تجربه جدایی فکر می‌کنند
برخی تحقیقات در سال 2014 نشان داده شاید قسمت‌های خاصی از مغز، به توضیح اینکه چرا ترس از رها شدن بخشی مشترک از اختلال اضطراب جدایی است کمک کند. به‌طور تخصصی‌تر، داشتن آمیگدال بیش فعال باعث می‌شود افراد مبتلا به اضطراب جدایی خیلی سریع‌تر به سرنخ‌هایی مبنی بر اینکه کسی قرار است آن‌ها را ترک کند برسند.
زخم‌های روحی و تجربه‌های گذشته
زخم‌های روحی باقیمانده از دوران کودکی و تجربه‌های تلخ گذشته سبب می‌شود شخص در بزرگ‌سالی و روابط فعلی‌اش بیشتر مستعد این باشد که دچار اختلال ترس از جدایی شود. بر اساس یک تحقیق در سال 2018 این نتیجه به دست آمده زنانی که تجربه تجاوز و خشونت جنسی داشتند و در کودکی مورد تجاوز جنسی قرار گرفتند به احتمال زیاد ماندن آن‌ها در روابط آزاردهنده و ناسالم حکم نوعی سیستم دفاعی دارد و رابطه ناسالم را ترک نمی‌کنند. به خصوص اگر دچار اختلال ترس از رهایی هم باشند. تروما ممکن است منجر به شرایط بحرانی و ناسالم روانی شود مانند ترس از رها شدن و یا حتی اختلال روانی شدیدتر مانند اختلال شخصیت مرزی پیچیده یا اختلال استرس پس از سانحه.
اختلالات شخصیت
اختلال شخصیت، فرد را در موقعیتی قرار می‌دهد که تمامی افکار، احساسات و رفتارش را تحت‌الشعاع قرار داده و بر جنبه‌های مختلف زندگی‌اش تأثیر می‌گذارد طوری که شغل، مراقبت از خود و روابط عاطفی را دشوارتر می‌کند.
برخی اختلالات شخصیتی ممکن است منجر به اختلال ترس از رها شدن شود مانند :
- اختلال شخصیت مرزی: برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اغلب ترس از رها شدن، موجب روابط ناپایدار و ترس از تنها شدن می شود. تحقیقاتی در سال 2018 نشان می‌دهد زخم‌های عاطفی، آسیب‌های روحی و برخی خصوصیت‌های ژنتیکی می‌تواند عامل ترس از رها شدن برای افرا مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باشد.
- اختلال شخصیت اجتنابی: تحقیقات معتبری در سال 2015 نشان می‌دهد اضطراب وابستگی و ترس از رها شدن هر دو، نقش اساسی در ابتلا به اختلال شخصیت مرزی دارند.
- اختلال شخصیت وابسته: در اختلال شخصیت وابسته، فرد وابستگی فراگیر روانی به دیگران دارد که ترس از رها شدن از علائم شایع آن است. افرادی که دچار این اختلال هستند شاید اضطراب خود را با تلاش برای ارتباط بیشتر با افرادی که دوست دارند نشان دهند.
سه روش برای غلبه بر ترس از رها شدن
بسته به اینکه با چه روشی بهتر می‌توانید بر ترس خود غلبه کنید می‌توانید راهکار مناسب را مدیریت کنید:
درمان
یک روان درمانگر می‌تواند به شما کمک کند دلیل ترس از رها شدن را در خود پیداکرده و کمک کند آن را درمان کنید. علاوه بر این احساس قدرت و اعتماد به نفس هم می‌دهد.
- سبک دل‌بستگی و نوع تأثیر آن بر روابط عاطفی‌تان را به شما می‌شناساند
- یاد می گیرید چطور با دیگران روابط امن برقرار کنید
- مهارت‌های لازم برای به تعادل رساندن احساسات را یاد می گیرید
- یاد می‌گیرید ریشه ترس از رها شدن در خود را پیدا کنید که آیا از یک اختلال شخصیت منشأ می‌گیرد یا اختلال اضطراب.
- اگر ترس از رها شدن شما به آسیب‌های روانی دوران کودکی برمی‌گردد به درمان آن بپردازید.
با کمک گرفتن از یک متخصص روان قابل‌اعتماد، می‌توانید به‌راحتی تمام مشکلات مربوط به ترس از رهاشدگی را شناسایی و درمان کنید. شاید فکر کنید رهایی از این اختلال، زمانی رخ می‌دهد که به خودی خود در یک رابطه قابل اعتماد قرار بگیرید اما اینطور نیست.
کشف خود
هرچه بیشتر نسبت به خودآگاهی داشته باشید راحت‌تر می‌توانید ریشه ترس از رهایی را در خود پیدا کنید و متوجه شوید چطور بر افکار و رفتارتان و همین‌طور روابطتان تأثیر دارد.
هرچند رسیدن به خود شناسی هم جزئی از مراحل درمان به حساب می‌آید اما خودتان هم می‌توانید در این مسیر تلاش کنید.
برای مثال:
o احساسات یا اتفاقاتی که ممکن است باعث بروز چنین حسی در شما شود را درجایی ثبت کنید
o درباره خودتان کنجکاو باشید و هر زمان احساسی را تجربه می‌کنید که شما را بر انگیخته می‌سازد آن‌ها را ریشه‌یابی کنید
o درباره انواع دل‌بستگی مطالعه کنید و ببینید شما در کدام دسته‌بندی قرار دارید
o برای خود دفترچه یادداشتی داشته باشید و عوامل ترس را یادداشت کرده تا بتوانید برایش راهکار مناسبی پیدا کنید
شفقت به خود یا مهربانی به خود
در مهارت شفقت به خود یاد می‌گیریم بیشتر آز آنکه خودمان را قضاوت کنیم به خود مهر بورزیم. این موضوع کمک می‌کند بر احساس شرم و رهاشدگی غلبه کرده و خودتان را بیشتر دوست داشته باشید. برای مثال:
o من به اندازه کافی برای شریک زندگی‌ام خوب نیستم.
o من لایق این هستم که به حال خود رها شوم و کسی مرا دوست نداشته باشد.
o من آدم دوست‌داشتنی نیستم.
شاید برای دوست داشتن خودتان نیاز به زمان طولانی داشته باشید تا بیاموزید چطور با ذهن آگاهی و تمرین آرامش گفتگوهای درونی منفی را از خود دور سازید.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید