رویکرد رواندرمانی متمرکز بر هیجان یا Emotion Focused Therapy که به اختصار به آن EFT نیز میگویند، یکی از مدرن‌ترین رویکردهای رواندرمانی است که مورد تأیید انجمن روانشناسان آمریکا یا American Psychological Association قرار گرفته. طبیعی است که متخصصان حوزه سلامت روان در کشور ما به یادگیری رویکردی این چنینی با تمرکز بالا بر روی هیجانات، علاقمند شوند. دکتر همایون ذوالفقاری نیا یکی از پیشتازان یادگیری و آموزش رویکرد رواندرمانی متمرکز بر هیجان در ایران است. کلینیک روانشناسی دانا چندین بار دوره های آموزشی رویکرد رواندرمانی متمرکز بر هیجان را برای متخصصان حوزه سلامت روان برگزار کرده است. علاقمندان به شرکت در دوره حتماً باید مدرک کارشناسی ارشد در یکی از شاخه‌های روانشناسی و مشاوره را داشته باشند یا روان‌پزشک باشند. قبل از شروع دوره جزوهایی از انستیتو رواندرمانی متمرکز بر هیجان اروپا در اختیار شرکت کنندگان قرار می‌گیرد که باید آن را مطالعه کنند.
ساختار دوره آموزشی (بخش اول):
• نگاه اجمالی به فرآیند رواندرمانی متمرکز بر هیجان
• آشنایی با هیجان
• ارزیابی
• تمرین
نگاه اجمالی به فرآیند رواندرمانی متمرکز بر هیجان
طبیعی است که در قدم اول باید با رویکرد بیشتر آشنا شویم. رواندرمانی متمرکز بر هیجانی رویکردی است که از چند تئوری رواندرمانی مانند گشتالت و رویکرد انسانگرایانه کارل راجرز استفاده می‌کند. البته نظریه‌های دیگری نیز در ساختار رواندرمانی متمرکز بر هیجان نقش دارند که استاد به تفصیل به بررسی آن‌ها می‌پردازد. توجه داشته باشید که نیازی نیست شرکت کنندگان در رویکردهای اشاره شده متخصص باشند، و استاد اطلاعات مورد نیاز برای استفاده از روش‌هایی مانند صندلی خالی که در تئوری گشتالت به آن اشاره شده را، در اختیار شرکت کنندگان قرار می‌دهد. باید توجه داشته باشید، که رواندرمانی متمرکز بر هیجان، یک رویکرد همدلانه است، که توجه ویژه‌ای به احساسات و تجربیات عمیق انسانی دارد. درمانگر باید بتواند به عمیق‌ترین دردهای مراجع متصل شود و در دنیای او قدم بزند. خوشبختانه دوره آموزشی مقدماتی و پیشرفته EFT به گونه‌ای طراحی شده که استاد با انجام تمرینات عملی، این تجربه را در اختیار شما قرار می‌دهد.
آشنایی با هیجان
مهم‌ترین دستمایه متخصصین رواندرمانی متمرکز بر هیجان در جلسات درمانی، کار با هیجانات است. متأسفانه، در طول سال‌های گذشته تمرکز رویکردهای درمانی بیشتر بر مسائل شناختی و رفتار بوده ، و هیجان تا حدودی مورد بی‌توجهی قرار گرفته. در بخش‌های مختلف آموزشی کارگاه، استاد ساختارهای هیجانی را آموزش می‌دهد. در مرحله اول باید مفهوم هیجان و ویژگی‌های آن آشنا می‌شویم. در بخش دوم استاد به اهمیت کارکرد هیجانات می‌پردازد. هیجان مسائل مهم زندگی انسان را به کانون توجه او وارد می‌کنند. در واقع هیچ چیزی از نظر انسان مهم نیست، مگر آنکه هیجانی با آن همراه باشد. در بخش بعدی، مفهوم طرح هیجانی یا Emotional Scheme مورد بررسی قرار می‌گیرد که در واقع یکی پیچیده‌ترین و مهم‌ترین مبانی این رویکرد به شمار می‌رود.
ارزیابی
در مرحله ارزیابی باید ساختار روانی مراجع مورد توجه قرار بگیرد. درمانگران در هر رویکرد روانی، شیوه‌های ارزیابی مشخصی دارند و رویکرد رواندرمانی متمرکز از هیجان نیز از این قاعده مستثنا نیست. در مرحله اول نحوه دسترسی فرد به هیجانات و اختلالات شخصیتی او مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در مرحله بعدی، نحوه عملکرد هیجانات، و تأثیرات آن‌ها بر روی رفتار و گرایشات فرد ارزیابی می‌شود. این بخش از ارزیابی، اهمیت بسیار کلیدی در فرآیند درمان مراجع دارد و باید با دقت بالایی انجام شود. کارکرد هیجانات در EFT به دو بخش سازگار (تطابقی) یا ناسازگار (غیر تطابقی) تقسیم می‌شوند. مثلاً کارکرد سازگار هیجان خشم، به مراجع کمک می‌کند تا جراتمندانه از خود و اختیاراتش مراقبت کند، اما کارکرد ناسازگار این هیجان، به پرخاش منجر می‌شود. تمرکز درمانی و مداخلات باید در راستای جایگزینی هیجانات سودمند و سازگار، با هیجانات ناسازگار انتخاب و عملی شوند.
تمرین
بخشی مهمی از دوره مقدماتی و پیشرفته رواندرمانی متمرکز بر هیجان، تمرین است. همان طور که قبلاً اشاره شد، این رویکرد تا حدود زیادی با رویکردهای شناختی و رفتاری متفاوت است و از درمانگران انتظار می‌رود که حتماً نشستن بر روی صندلی مراجع را، تجربه کنند. این تمرینات هم در مرحله مقدماتی و هم در مرحله پیشرفته و حتی در کارگاه همدلی، نیز مورد توجه قرار می‌گیرند. در این بخش مشارکت شرکت کنندگان اختیاری است، اما حضور فعال در تمرینات، جدا توصیه می‌شود.
در طول سال‌های گذشته، کلینیک روانشناسی دانا یکی از پیشتازان مجموعه کارگاه‌های رواندرمانی متمرکز بر هیجان بوده است. تیم آموزشی کلینیک، موفق به تربیت مجموعه‌ای از درمانگران برجسته شده که در طول سالیان گذشته نقش ارزشمندی در سلامت روان هم میهنانمان داشته‌اند. علاوه بر برگزاری تمامی دورهای تخصصی رویکرد رواندرمانی متمرکز بر هیجان مانند دوره مقدماتی، پیشرفته، کارگاه همدلی، درمان تروما، اضطراب، افسردگی و مداخله خودکشی، دوره‌های سوپرویژن نیز با حضور دکتر ذوالفقاری نیا برگزار می‌شود، و جدیدترین مقالات و کتب این رویکرد، در اختیار شرکت کنندگان قرار می‌گیرد. حتی بعد از گذشت چند سال، باز هم کلینیک ارتباط خود را با شرکت کنندگان حفظ کرده و اطلاعات جدید و به روز در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید