غم و ناراحتی در شرایط ناگوار واقعاً غیر قابل تحمل و اجتناب ناپذیر است. همه ما به‌نوعی در زندگی خود سوگ را تجربه کرده‌ایم. سوگواری می‌تواند برای از دست دادن کسی یا چیزی اتفاق بیفتد.
- از دست دادن کسی که عاشقانه دوستش داشتم خواه با مرگ او یا تغییر در رابطه
- از دست دادن شغل
- محل دوران کودکی
- از دست دادن استقلال و خودمختاری به دلیل بیماری یا کهولت سن
- حسرت از دست دادن فرصت‌ها و چشم‌اندازهایمان برای آینده
برای افرادی که رنج و سوگواری را تجربه می‌کنند حمایت اطرافیان، خانواده، دوستان و همکاران بسیار مهم به نظر می‌رسد. گاهی بعضی نمی‌دانند روش درست کدام است باید چه چیزهایی را بگویند و از گفتن چه چیزهای اجتناب کنند.
سوگواری در هر فرد با دیگری متفاوت است
غم و اندوه می‌تواند به روش‌های مختلف بروز پیدا کند از خشم گرفته تا غم و اندوه شدید که شکل‌های متفاوتی دارد. افراد با همدیگر فرق دارند درنتیجه هر فرد روش متفاوتی برای کنار آمدن با غم نسبت به دیگری از خود نشان می‌دهد. مگان دیواین روانشناس آمریکایی در کتاب عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست اشاره می‌کند: چون تحمل رنج و غم سخت است آن را بد ندانید بلکه اندوه بخشی از عشق است و واکنش طبیعی بدن در برابر از دست دادن کسی که دوستش داریم است.
چگونه به فرد سوگوار کمک کنیم؟
بر اساس گفته‌های دیواین مهم‌ترین بخش از چیزی که باید به فرد سوگوار بگویید این است که پذیرای تمام تجربیات اطرافش باشد و هیچ کس مسئول از بین بردن درد و رنج دیگری نیست. وظیفه شما این نیست که درد و رنج دیگری را از بین ببرید و او را تشویق به شادی کنید بلکه این است که به آن‌ها کمک کنید احساس کنند شنیده می‌شوند و دیواین به نکات عملی اشاره دارد که بسیار مؤثر است.
چیزی بگویید
دیواین می‌گوید اشتباه اکثر افراد در مواجه با کسی که سوگوار است سکوت کردن است چرا که می‌ترسند حرف نادرستی بزنند. دیواین می‌گوید آن‌ها را در خیابان می‌بینید بدون اینکه حتی کلمه‌ای بین شما رد و بدل شود. برای کمک کردن به آن‌ها از صحبت کردن طفره نروید بلکه سعی کنید با شجاعت صحبت کنید.
چیزهای ساده‌ای از قبیل اینکه:
- خبر بد را شنیدم خواستم بدانم آیا به چیزی احتیاج داری؟
- از اتفاقی که رخ داده بسیار متأسفم آیا کاری هست که بتوانم انجام دهم؟
گاهی اوقات روراست بودن می‌تواند کمک بزرگی بکند چرا که شخص سوگوار نمی‌داند به چه چیزی نیاز دارد. برای مثال : شاید در لحظه ندانند که نیاز به کمک دارند برای مثال وعده غذایی درست کنید یا خریدهای خانه را انجام دهید حتی اگر با او احساس راحتی دارید با یک تلفن از او بخواهید در کارهای خانه کمکش کنید.
صادق باشید
صادق باشید و بدانید گاهی ممکن است کمبودهایی وجود داشته باشد نه اینکه حتماً بخواهید کاری را بدون نقص و تمام و کمال انجام دهید. مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است به کسی که دوستش دارید نشان دهید برای شنیدن حرف‌هایش حضور دارید و اگر از اینکه می‌توانید کمکی بکنید احساس ناامیدی می‌کنید می‌توانید از جمله‌های این‌چنینی استفاده کنید:
- من نمی‌دانم چه بگویم اما خیلی دوستت دارم و آماده‌ام حرف‌های تو را بشنوم
- من مطمئن نیستم چه بگویم اما اینجا هستم تا هر کاری از دستم بر می‌آید انجام دهم
با همه وجود احساسات آن‌ها را درک کنید
حرف‌های آن‌ها را بشنوید و خودتان را برای هر پاسخی از طرف آن‌ها آماده کنید و حمایتگر باشید. احوالپرسی کار صحیحی است اما اگر احساسات دردناکی را با شما در میان می‌گذارند سعی در درک آن داشته باشید نه اینکه بخواهید آن‌ها را تغییر یا تسکین دهید. افراد در شنیده شدن انتظار دارند شنونده آن‌ها را درک کند. اعتبار دادن به احساسات آن‌ها در دوران سوگواری کمک می‌کند احساس تنهایی کمتری داشته و احساساتشان را واقعی بیان کنند.
از بدترین لحظات نترس
دیواین می‌گوید: مردم همواره هراس دارند که نکند موجب بدتر شدن حال فرد سوگوار شوند، اما این اتفاق خیلی بعید است. او می‌گوید اصلاً نیازی نیست حرف‌های از پیش تعیین شده خاصی بزنید. بهترین روش این است که بر اساس شکل رابطه شما با طرف مقابل صادق باشید. اسم عزیز از دست رفته را راحت بگویید و درباره مسائل مرتبط با فرد سوگوار به راحتی صحبت کنید.
به فردی که سوگوار است چه چیزهایی نگوییم؟
دیواین در کتابش به مواردی اشاره دارد که شاید هنگام سوگواری آن‌ها را شنیده‌ایم:
- حداقل برای مدت زیادی از وجود او استفاده کردی
- الآن حتماً درجایی که هست شرایط خوبی دارد
- حداقل الآن در زندگی می‌دانی چه چیزی مهم است
- پایان همه ما همین است
- هر اتفاقی یک دلیلی دارد
یک سری از رفتارها شاید حاکی از نوعی سرزنش باشند:
- الآن بهتر می‌دانی
- شاید باید به حس درونی‌ات اعتماد بیشتری می‌کردی
- شرط می‌بندم دفعه بعد صدای درونت را نادیده نخواهی گرفت
هنگامی که در مواجه با فرد سوگوار از چنین جملاتی استفاده می‌کنیم قصد داریم نشان دهیم که ناراحتی ما خیلی مهم‌تر احساسات صادقانه او است. در تمامی جملات انگار سعی داریم به فرد سوگوار به‌طور تلویحی بگوییم که خوب نیست احساس کنید که چه احساس بدی دارید و بخواهیم از حس واقعی‌اش منحرف شود.
آیا شما هم سوگوارید؟
اگر در غم و اندوه خود غوطه‌ور هستید و دیگران هم نمی‌دانند که چه رفتاری با شما داشته باشند اوقات سختی خواهید داشت. دیواین می‌گوید ما در این مرحله به سوگواری و غم و اندوه ناشی از آن به عنوان یک موضوع آسیب‌شناسی نگاه می‌کنیم شاید شما فکر کنید دچار مشکل هستید اما بدانید که مشکل از شما نیست و یک رویداد کاملاً طبیعی است.
او این موضوع را به بستگان افراد سوگوار و پزشکان یادآور می‌شود و آن‌ها را تشویق می‌کند که از رفتار به این شکل که یک بیماری است دست بردارند و بدانند نشان دادن احساسات منفی کاملاً طبیعی است. احساس شرمساری دادن به فرد سوگوار کمکی به او نخواهد کرد.
با خودتان و احساسی که دارید صادق باشید و برای عبور کردن از این مرحله سخت زندگی می‌توانید از مسائل دیگری کمک بگیرید که شامل موارد زیر هستند:
- گروه‌های پشتیبان و حمایتی
- گفتار درمانی
- مطالعه
- گوش دادن به پادکست‌های انگیزشی
هفت نکته درباره اینکه چه حرف‌هایی را به فردی که بیمار است بگوییم و چه چیزهایی نگوییم؟
از همه مهم‌تر نکته‌ای که وجود دارد این است، هیچ‌چیز ایده الی برای شخصی که با بیماری چه مقطعی و چه به‌طور طولانی مدت دست و پنجه نرم می‌کند وجود ندارد. هرکس شخصیت منحصربه‌فرد خودش را دارد و امکان دارد نسبت به صحبت‌های شما واکنش متفاوتی داشته باشد. صداقت و روراست بودن با فرد بیمار و اینکه نشان دهید در هرلحظه آمادگی حمایت او را دارید نشان دهنده این است در مواقع لازم حضور دارید.
هفت نکته برای مواجه با فرد بیمار
داوینا تیواری مددکار اجتماعی و درمانگر متمرکز بر راه حل‌های روان درمانی، مستقر در دانشگاه انتاریو کانادا پیشنهاد می‌کند صحبت‌های خود با یک فرد بیمار را بر اساس نوع بیماری که چقدر خفیف یا شدید است تنظیم کنید. برای مثال شاید نیاز داشته باشید در مواجه با بیماری سرماخوردگی لحن ملایم‌تری داشته باشید. تیواری خاطر نشان می‌شود شاید در برابر بیماری‌های جدی و خطرناک‌تر لازم است پاسخ‌هایی عمیق‌تر با معنی جدی‌تری داشته باشید تا نشان دهید واقعاً حمایتگر هستید.
اول: راه‌های حمایت عاطفی
پیشنهاد حمایت‌های عاطفی تا حد بسیار زیادی برای فرد بیمار امیدوارکننده است. زمانی که احساس بیماری می‌کنیم همین‌که بدانیم کسی هست که حواسش به ماست در بهبودی حال ما مؤثر است.
این‌ها را انجام دهید
- من برای کمک به تو اینجا هستم
- اگر احتیاج داری کسی حرف‌های تو رو بشنود می‌توانی روی من حساب کنی
- تلاش می‌کنیم با کمک همدیگر از این بحران عبور کنیم
دوم: سؤال بپرسید
احتمالاً نمی‌دانید فرد بیمار چه احتیاجاتی دارد پس به جای اینکه نیازهای او را حدس بزنید به‌طور دقیق سؤال بپرسید.
- بهترین روشی که می‌توانم از شما حمایت کنم چیست؟
- می‌توانید به جای اینکه دنبال فرضیات خود باشید به‌طور دقیق بپرسید به چه چیزی نیاز دارند.
سوم: پیشنهاد کمک برای انجام کارهای منزل
از آنجایی که فرد بیمار دچار دغدغه‌های ذهنی فراوانی است شاید حتی در انجام کارهای روزانه دچار اختلال و سردرگمی شود درنتیجه کمک شما در انجام کارهای منزل یا حتی خریدهای لازم بسیار کمک‌کننده است.
- قصد دارم کمکت کنم
- پیشنهاد دادن به یک بیمار می‌تواند ارزشمند باشد و تأثیر انگیزشی داشته باشد
نمونه کارهایی که می‌توانید انجام دهید
- نگهداری از فرزندان
- شستشوی لباس
- نظافت منزل و انجام کارهای شخصی بیمار
- خرید منزل
- غذا درست کردن
- هماهنگی قرار ملاقات با دکتر
چهارم: سؤال کنید چه کاری را نباید انجام دهید
حتی همه افرادی که دچار بیماری هستند دارای نیازهای یکسانی نیستند، بنابراین خیلی دقیق بپرسید واقعاً چه کاری را نمی‌خواهند شما برایشان انجام دهید این روش نشان دهنده احترام است و اینکه برای حد و مرزهای آن‌ها ارزش قائلید. اگر بدانم چه کاری را دوست نداری دقیقه آن کار را انجام نخواهم داد.
پنجم: درباره احساس درونی‌تان صحبت کنید
هیچ اشکالی ندارد اگر درباره احساس قلبی خود نسبت به بیماری فرد صحبت کنید. اجازه دهید او هم بداند چه احساسی دارید. شاید عکس‌العملی که انتظار دارید را نشنوید. خیلی بهتر است تمرکز شما بر روی فردی باشد که دوستش دارید نه بر احساست خود.
ششم: به آن‌ها یادآورشوید چقدر برایتان مهم هستند
دچار یک بیماری مزمن شدن شاید این احساس را به فرد مبتلا بدهد که بر اساس شرایط بیماری که دارند تعریف می‌شوند و اعتماد به نفس آن‌ها کم شود. صحبت کردن با آن‌ها درباره علایقشان احساس بهتری به آن‌ها می‌دهد.
هفتم: درباره اینکه حتی نمی‌دانید چه چیزی باید بگویید هم صادق باشید
تیواری می‌گوید هیچ ایرادی ندارد حتی اگر حرفی برای گفتن ندارید. من نمی‌دانم دقیقاً چه کاری می‌توانم بکنم یا چه چیزی بگویم اما این اطمینان را داشته باش اینجا هستم و هر کاری لازم باشد را انجام می‌دهم.
با فرد بیمار درباره چه مسائلی حرف نزنیم؟
به توصیه تیواری در کنار فرد بیمار از وضعیت سلامت خودمان صحبت نکنیم. بر اساس منابع تشخیص سرطان معتبر آمریکایی، توصیه می‌شود وقتی با فردی مواجه می‌شوید که به تازگی دچار سرطان شده از تجربیات خانوادگی‌تان در این باره صحبت نکنید.
این‌ها را نگویید
- من تجربه خیلی بدتری داشتم
- به زودی از پس این بیماری بر می‌آیی
- تسلیم نشو
- کنار آمدن با این بیماری اصلاً کار سختی نیست
- غر نزنید
شاید بیان این جمله‌های آزار دهنده سبب شود فرد، بیماری‌اش را نزد شما پنهان کند. تیواری می‌گوید حتی وعده‌های غیر واقعی برای بهبود، در وضعیت تأثیری ندارد و آگاه باشید ناخواسته مشاوره ندهید چه‌بسا نتیجه معکوس داشته باشد.
منبع: PsychCentral
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید