شاید در مقابل کسانی که دوستشان داریم خیلی حساسیت به خرج ندهیم که چه رفتاری با ما داشته باشند اما برخی از رفتارها هستند که به هیچ وجه نباید آن‌ها را در رابطه عاطفی بپذیریم. برخی رفتارها در روابط سمی، فقط به حسادت ورزیدن یا بحث و جدل ختم نمی‌شوند بلکه آن‌ها می‌توانند یکسری جزئیات رفتاری در رابطه باشند که بر دیدگاه کلی شما نسبت به دنیای اطرافتان تأثیر می‌گذارد. اگر اتفاقاتی که بارها در رابطه تکرار می‌شوند و شما را آگاه می‌سازد که از لحاظ روحی دچار بحران شده‌اید را شناسایی کنید بهتر می‌توانید برای بهبود آن، درمان مناسب پیدا کنید.
هفت رفتار سمی که باید نسبت به آن‌ها آگاهی داشته باشید
اینکه چطور تشخیص دهید در یک رابطه سمی قرار دارید به سطح آگاهی شما بستگی دارد. اینکه در یک رابطه چه چیزی سمی نامیده می‌شود به عوامل زیادی از جمله، فرهنگ، نوع تربیت شما و اینکه چه تأثیری بر روی شما داشته بستگی دارد. برخی از علائم که نشان می‌دهد در یک رابطه سمی قرار دارید عبارت‌اند از:
- عدم احساس امنیت
- از لحاظ عاطفی و مالی به شریک عاطفی خود وابسته هستید
- شاد نیستید
- دائم مراقب این هستید مبادا کاری کنید که شریک عاطفی‌تان ناراحت شود
- به خودتان اعتماد ندارید
- برای حرف زدن و انجام کاری که دوست دارید جرئت کافی ندارید
بسیاری از رفتارها که در روابط مخرب هستند مربوط به قدرت و کنترل است. در اینجا به هفت نوع رفتار سمی در روابط اشاره شده که بهتر است نسبت به آن‌ها آگاهی لازم را داشته باشید.
رفتار تحقیرآمیز
رفتار تحقیرآمیز ازجمله رفتارهای سمی در یک رابطه است که می‌تواند به شکل انتقاد شدید یا شوخی‌های کنایه‌آمیز درباره شما باشد. درحالی‌که برخی افراد در روابط عاطفی‌شان با شوخی و رفتارهای بازیگوشانِ از همدیگر لذت می‌برند، اما جایی که این رفتارها برخورنده باشند سمی تلقی می‌شوند.
نمونه‌هایی از رفتارهای تحقیرآمیز
اوه اوه او همیشه چنین رفتاری از خودش نشان می‌دهد گاهی با خودم فکر می‌کنم آیا با یک فرد ابله ازدواج کردم یا خیر؟
واقعاً می‌خواهی این لباست را بپوشی حتی بعیدِ بتوانی با آن راحت بنشینی. حتماً این را پوشیدی که توجه همه رو به خودت جلب کنی.
به حرفش توجه نکنید او از چیزی سر در نمی‌آورد.
انزوا
در انزوا بودن همیشه مانند اینکه در یک جزیره دورافتاده باشید واضح و آشکار به نظر نمی‌رسد، بلکه انزوا می‌تواند به‌صورت خیلی تدریجی و در یک مدت زمان طولانی رخ دهد. گاهی از در انزوا بودن خود آگاه نیستید تا جایی که خودتان را جدا افتاده از خانواده، دوستان و بدون هیچ حمایتی می‌بینید. شاید یکی از نشانه‌ها این باشد که شریک عاطفی‌تان برای حضور در موقعیت‌های اجتماعی بهانه‌تراشی می‌کند یا از اینکه با دوستانتان احساس خوبی ندارد حرف می‌زند و یا شاید می‌گوید از حضور در کنار خانواده‌تان احساس خوشایندی ندارد. در موارد دیگر شاید موقعیت‌های خاص، مانند قرار یک شام عاشقانه را فراموش کنند یا درست قبل از رفتن به یک دورهمی خانوادگی خودشان را به مریضی بزنند.
مثال‌هایی از انزوا
خوب می‌دانی با آن‌ها احساس خوب و راحتی ندارم تعجب می‌کنم چطور آن‌ها را به من ترجیح می‌دهی.
از قبل برای آن شب خاص برنامه‌ریزی کرده بودم باید درباره‌اش با من مشورت می‌کردی.
یک روز سخت کاری را پشت سرگذاشته ام آیا تو واقعاً تصمیم داری من را بااین‌حال تنها بگذاری.
بعد از اینکه ساعاتی را به خوش‌گذرانی با دوستانتان سپری کردید و به خانه آمدید آن‌ها سکوت می‌کنند و به نشانه اعتراض با شما صحبت نمی‌کنند.
ممانعت از برقراری ارتباط با شریک عاطفی
برخی از افراد ممکن است گاهی برای برقراری ارتباط و بیان احساسات درست زمانی که از همدیگر دلخور هستند مشکل داشته باشند، اما نادیده گرفتن و حرف نزدن با یکدیگر به قصد تنبیه یکی دیگر از نشانه‌های رابطه سمی است.
مثال‌هایی برای افرادی که از ایجاد ارتباط طفره می‌روند
درست وسط بحث و مشاجره شریک عاطفی‌تان سکوت کرده و جواب شما را نمی‌دهد یا اینکه کلاً با شما صحبت نمی‌کند.
درست وسط مکالمه‌تان با او همه چیز را رها کرده و کار خودش را انجام می‌دهد.
شریک عاطفی‌تان حتی تا چند روز بعد از مشاجره‌ای که با هم داشتید با شما صحبت نمی‌کند و قهر می‌کند.
رفتارهای تهدیدآمیز
رفتارهای تهدید آمیزی که می‌تواند در کلمات پنهان باشد و به شما احساس ترس و شک را القا کند. می‌توانند مستقیم شما را مورد خطاب قرار دهند یا چیزها و کسانی که به شما مربوط می‌شوند را تهدید کنند.
مثال‌هایی از رفتارهای تهدیدآمیز
شرم‌آور است اگر رئیست متوجه این موضوع بشود که طی ساعات کاری از موبایلت استفاده می‌کنی.
اگر کاری که از تو خواستم را نتوانی انجام دهی خیلی بی‌ارزش و بی‌لیاقتی.
رفتارهای کنترل‌گر و تغییر سرزنش
درهالی می‌گوید: «تغییر سرزنش این‌طور است که وقتی می‌بینند از چیزی ناراحت هستید به جای اینکه مسئولیت کارشان را قبول کنند آن را به گردن شما می‌اندازد. او یادآور می‌شود این رفتار می‌تواند به شکل جملاتی مانند این باشد که: اگر شما ...، پس من نمی‌خواهم ... باشد. تغییر سرزنش سبب احساس گناه در شما شده و احساسات شما درباره مسائل را نادیده می‌گیرند و این موجب می‌شود احساسات و نیازهایتان را فراموش کنید و نیازی به انجام دادن یا انجام ندادن کار در خودتان نمی‌بینید.
مثال‌هایی برای سرزنش
شما غمگینی چون می‌خواهی غمگین باشی حالا خوبِ منم دائم غمگین باشم.
من سر تو داد زدم چون امروز روز خوبی نداشتم حالا دائم می‌خواهی به شکایت کردن در این باره ادامه بدهی.
وابستگی اجباری
برخی از زوج‌ها هستند که همیشه یک نفر از آن‌ها مسئولیت‌پذیرتر است و تمامی کارهای لازم را به موقع انجام می‌دهد. این تصمیم گاهی با مشورت و توافق کامل طرفین است و گاهی هم بر اساس تقسیم وظایف بین آن‌ها.
گاهی چنین رفتاری شاید سمی باشد ازاین‌جهت که شما را وابسته به طرف مقابل نشان دهد انگار که توانایی انجام کاری را ندارید و به‌طرف مقابل وابسته‌اید.
وقتی اجازه برداشت پول از حساب بانکی را ندارید. وقتی حق ندارید از اسناد و مدارک اطلاع داشته باشید یا اینکه خیلی مسائل برایتان مبهم باقی مانده و چیز زیادی درباره‌اش نمی‌دانید ممکن است چنین تصوری برایتان پیش آید که بدون حضور شریک عاطفی‌تان قادر به انجام هیچ کاری نیستید و دائم باید به او تکیه کنید.
این امر ممکن احساس بدی در شما ایجاد کند و شما را در موقعیت آزار دهنده‌ای قرار دهد از این جهت که توانایی لازم برای ترک کردن رابطه را ندارید یا مطمئن نیستید چگونه می‌توانید بدون از دست دادن و ضربه خوردن از این شرایط خارج شوید.
مثال‌هایی برای وابستگی اجباری
نگران مسائل مالی نباش حواسم به همه چیز هست من هرماه کمک هزینه‌ای برای تو در نظر گرفته‌ام.
همه مدارکت را در گاو صندوق خودم نگهداری می‌کنم در غیر این صورت آن‌ها را گم می‌کنی.
نیازی نیست ماشین داشته باشی هر جا که لازم باشد خودم با ماشین می‌برم.
چرا بعضی از افراد با رفتارهای سمی کنار می‌آیند؟
دلایل متعددی وجود دارد که چرا برخی افراد در رابطه‌های سمی باقی می‌مانند و یا رفتارهای توهین‌آمیز از طرف شریک عاطفی را تحمل می‌کنند. به برخی از آن‌ها در ذیل اشاره شده است:
• سبک دل‌بستگی نا ایمن
• اختلال شخصیت وابسته
• پیوند تروما ( اختلال وابستگی که فرد آزاردیده نسبت به آزارگر خود احساس می‌کند)
• ترومای دوران کودکی
او می‌گوید: متأسفانه تعداد زیادی از افراد که این رفتارها را از خود نشان می‌دهند اختلال شخصیت خودشیفتگی دارند و معمولاً در ابتدای رابطه جذابیت خود را نشان می‌دهند. هنگامی‌که رابطه ادامه می‌یابد رفتارهای توهین آمیزشان را نشان می‌دهند، بسیار آزاردهنده‌اند و یک چرخه توهین‌آمیز با ظهور شخصیتی دوگانه و رفتارهایی ضدونقیض از خود نشان می‌دهند.
این تجربه از رفتارهای دوشخصیتی و چرخشی می‌تواند باعث پیوند تروما یا ایجاد یک وابستگی عاطفی قوی نسبت به فرد با رفتارهای توهین آمیز شود.
درهالی اضافه می‌کند، زمانی که شخصی دل‌بسته و گرفتار یک چرخه رفتارهای توهین‌آمیز شد دیگر رهایی از آن بسیار سخت می‌شود.
هم‌وابستگی در رابطه عاطفی
وابسته بودن در رابطه عاطفی شاید یکی دیگر از دلایل تحمل کردن رفتارهای سمی و آسیب‌رسان باشد.
ویزلی متخصص سلامت روان در حوزه خانواده و ازدواج اظهار می‌کند برخی از افراد بسیار وابسته در رابطه دوست دارند طوری رفتار کنند که انگار نقش یک قربانی را دارند و یا آن کسی هستند که تمام مشقت‌های رابطه بر دوش آن‌هاست و فقط وظیفه آن‌هاست که مراقب همه چیز باشند.
این نوع رفتار یک انتخاب شخصی نیست شاید حتی از میزان آسیبی که به روان شما می‌زند هم آگاه نباشید. حتی تلاش برای احساس نیاز به طرف مقابل و احتیاج داشتن به او سبب می‌شود تمام خواسته‌ها و نیازهای طرف مقابل را نسبت به خواسته‌های خودتان در اولویت قرار دهید و به رفتارهای سمی طرف مقابل بیش از اندازه بها دهید.
گاهی اوقات چنین تصوری داریم که طرف مقابل از اینکه با رفتارش به ما آسیب روحی می‌زند بی‌اطلاع است یا دلمان می‌خواهد رفتار نادرست او را توجیه کنیم مثلاً با خود می‌گوییم، می‌دانم او سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. وقتی این‌طور بهانه می‌آوریم به‌نوعی نشان می‌دهیم که رفتار آن‌ها را پذیرفته‌ایم و دیگر نیازی نیست جوابگو باشند.
چگونه از رابطه سمی و اشتباه خارج شویم؟
ویزلی و درهالی اشاره می‌کنند با کمک روش‌های زیر می‌توانیم از رابطه سمی خلاص شویم:
برای رهایی از یک متخصص حرفه‌ای کمک بگیرید
اینکه تشخیص دهید در یک رابطه سمی قرار دارید کار آسانی نیست اما بهتر است از یک متخصص روانشناس کمک بگیرید. اگر احساس می‌کنید رابطه‌ای که در آن هستید سمی است دکتر روانشناس با دسته بندی رفتارهایی که موجب آزار شماست آن‌ها را راحت‌تر تشخیص می‌دهد و به اصلاح می‌پردازد.
درمانگر با تحلیل دقیق می‌تواند به شما بگوید راهکارهایی برای اصلاح رابطه وجود دارد یا اینکه خیر بهتر است به رابطه پایان دهید.
بسته به این که رفتارها تا چه اندازه توهین‌آمیز و آزار دهنده هستند برایشان راهکار ارائه می‌شود. درهالی می‌گوید: در برخی شرایط آماده‌سازی و زمینه چینی لازم است به خصوص اگر پای فرزندی در میان باشد.
روش سنگ خاکستری
روش سنگ خاکستری روشی است که برخی افراد هنگام ارتباط با افراد بددهن یا سوءاستفادهگر استفاده می‌کنند. این روش شامل عدم پاسخگویی به رفتار فرد سوءاستفاده کننده است. نام سنگ خاکستری از این جهت انتخاب شده که فرد مانند یک سنگ بی‌جواب و ساکت است. این روش به‌نوعی عدم تعامل با فرد آزاردهنده است.
روش سنگ خاکستری شاید برای هر رابطه سمی مناسب نباشد حتی شاید موجب تشدید برخی رفتارهای توهین آمیز باشد بنابراین توصیه می‌شود با مشورت گرفتن از متخصص روانشناس از این روش برای بهبود رابطه کمک بگیرید.
چگونه در روابط عاطفی حدومرز مشخص کرده و اولویت‌بندی داشته باشیم؟
اولویت گذاری و مرز داشتن به سلامت جسم و روان شما کمک می‌کند. اگر حد و مرزی را مشخص می‌کنید به آن پایبند باشید، زیرا به شما کمک می‌کند به آنچه برای شخص شما مهم است دست پیدا کنید. مرز تعیین کردن می‌تواند شامل رفتاری باشد که دیگر نخواهید آزارها و رفتارهای توهین آمیز را تحمل کنید. اگر این اتفاق یک بار رخ دهد از مرز عبور کرده‌اید و اگر مجدد تکرار شود این هشدار داده شده که در یک رابطه سمی قرار دارید.
با خانواده و دوستانتان وقت بیشتری بگذرانید
گاهی ممکن است از اینکه در انزوا و دور از تعاملات اجتماعی هستید نتوانید رفتارهای روانی سالم را به‌درستی تشخیص دهید. ویزلی می‌گوید: گاهی اوقات وقتی بین خود و شریک عاطفی‌تان در یک رابطه عاطفی سمی فاصله گذاری می‌کنید بهتر می‌توانید رفتارهای آسیب‌رسان و توهین‌آمیز را تشخیص دهید. وقت گذرانی با افرادی که به آن‌ها علاقه دارید این احساس را به شما می‌دهد که احساس امنیت بیشتری داشته باشید.
منبع: PsychCentral
نظرتان را درمورد کارگاه با ما به اشتراک بگذارید